Η σχέση της ζάχαρης με τη στοματική υγεία βρίσκεται στο μικροσκόπιο των ειδικών εδώ και 60 ολόκληρα χρόνια! Κι ενώ, τόσο η ζάχαρη, όσο και οι υδατάνθρακες έχουν αναμφισβήτητα μερίδιο ευθύνης στη δημιουργία τερηδόνας, φαίνεται πως οι παράγοντες που την προκαλούν είναι τελικά πολύ περισσότεροι – και ίσως, πιο σημαντικοί.

Πρόσφατες έρευνες, λόγου χάρη, υπογραμμίζουν ότι, βασικότατοι λόγοι για την εμφάνιση τερηδόνας είναι η μη χρήση φθορίου και η ελλιπής στοματική υγιεινή. Σε ό,τι αφορά στη ζάχαρη, οι παράγοντες που τη συνδέουν με το σχηματισμό τερηδόνας είναι, και πάλι, πολλοί: τι είδους σάκχαρα ή υδατάνθρακες επιλέγουμε και σε ποια κατηγορία τροφίμων ανήκουν, πόσο συχνά τα καταναλώνουμε, πόσο χρόνο παραμένουν τα τρόφιμα αυτά στο στόμα μας κλπ.- άρα, όντως, η απάντηση δεν είναι τόσο απλή!

Σύμφωνα με πολλές έρευνες πάντως, φαίνεται ότι, πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημιουργία ή μη της τερηδόνας παίζουν η φθορίωση του νερού και το συστηματικό βούρτσισμα των δοντιών – πολύ περισσότερο από τη ζάχαρη! Σε μία ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, μάλιστα, όπου περιλαμβάνονται όλες οι επιστημονικές δημοσιεύσεις μέχρι το 2000, εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα ότι, ναι μεν οι υδατάνθρακες έχουν σχέση με την τερηδόνα, αλλά ότι η σχέση αυτή έχει μεταβληθεί σημαντικά από την εποχή που ξεκίνησε η προσθήκη φθορίου στο νερό: η ζάχαρη, δηλαδή, παρέμεινε κύρια ‘υπεύθυνη’ μόνο για τα άτομα εκείνα που δεν χρησιμοποιούν φθόριο.

Γρήγορα και... light!

Γενικά, οι ειδικοί πιστεύουν –και είναι λογικό- ότι, όταν οι υδατάνθρακες παραμένουν στο στόμα για πολλή ώρα ή, ακόμη χειρότερα, ‘κολλούν’ στην επιφάνεια των δοντιών, τότε είναι πολύ πιθανότερο να προάγουν την τερηδόνα. Αντίθετα, τα σάκχαρα που περιέχονται σε υγρές τροφές –για παράδειγμα στα αναψυκτικά, στους χυμούς ή στα γαλακτοκομικά – μένουν ελάχιστο χρόνο στο στόμα και έχουν, επίσης, ελάχιστη επαφή με τα δόντια. Βέβαια, αν αποφασίσουμε να κάνουμε... ‘μπουκώματα’ με υγρά που περιέχουν ζάχαρη, τότε θα αυξηθεί και ο κίνδυνος για την εμφάνιση τερηδόνας.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στα αναψυκτικά και τη σχέση τους με την εμφάνιση τερηδόνας, ακριβώς επειδή περιέχουν ζάχαρη, η συζήτηση... κρατάει χρόνια! Και πάλι, φαίνεται πως το ‘κλειδί’ είναι το φθόριο. Δηλαδή, παρά το γεγονός ότι, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και άλλες ανεπτυγμένες χώρες, η κατά κεφαλήν κατανάλωση των αναψυκτικών, (αλλά και των σακχάρων γενικά) έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων εικοσιπέντε ετών -και συνεχίζει να αυξάνεται- η εμφάνιση τερηδόνας έχει μειωθεί. Αυτό οφείλεται πιθανότατα στην, παράλληλα, αυξημένη χρήση φθορίου, τόσο μέσα από τις οδοντόπαστες, όσο και με τη φθορίωση του νερού.

Από την άλλη πλευρά, δεδομένου ότι η σχέση των αναψυκτικών με την οδοντική υγεία βασίζεται ουσιαστικά στην περιεκτικότητά τους σε ζάχαρη, υπάρχει και η λύση... light! Με άλλα λόγια, τα light ή zero προϊόντα, στα οποία η ζάχαρη έχει αντικατασταθεί από υποκατάστατες γλυκαντικές ουσίες, δεν σχετίζονται αρνητικά με τη στοματική υγεία, καθώς οι γλυκαντικές αυτές ουσίες δεν προκαλούν τερηδόνα.

Κατά τον ίδιο τρόπο, άσχετη με την στοματική υγεία είναι και η ανθράκωση, δηλαδή η προσθήκη διοξειδίου του άνθρακα στο νερό. Για το λόγο αυτό, θα ήταν πιο σωστό επιστημονικά, αν οι επαγγελματίες υγείας και οι αρμόδιοι φορείς συμβούλευαν τη μείωση της κατανάλωσης αναψυκτικών με ζάχαρη ή/ και την αντικατάστασή τους με αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη.

Ευχαριστούμε την κα Κωσταλένια Καλλιανιώτη, MSc, Κλινική Διαιτολόγο - Διατροφολόγο, για την επιστημονική επιμέλεια του άρθρου. www.nutrimed.gr