Tο μέγεθος του προβλήματος
Η σεξουαλική υγεία αποτελεί σημαντική παράμετρο της ποιότητα ζωής και
της υποκειμενικής αντίληψης του ‘ευ ζην’. Στυτική δυσλειτουργία είναι η
αδυναμία επίτευξης ή/και διατήρησης ικανοποιητικής στύσης κατά τη
διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Επιδημιολογικές μελέτες που
πραγματοποιήθηκαν την τελευταία δεκαετία, έδειξαν ότι η στυτική
δυσλειτουργία, σε κάποιο βαθμό, εκδηλώνεται σε έναν στους δύο ή τρεις
άνδρες άνω των 40 ετών.
Η συχνότητα εκδήλωσης του προβλήματος ετησίως είναι περίπου 26
περιπτώσεις σε πληθυσμό 1.000 ανδρών. Σύμφωνα με υπολογισμούς, περίπου
152 εκατομμύρια άνδρες σε όλο τον κόσμο, παρουσιάζουν κάποιου βαθμού
διαταραχή στη λειτουργία της στύσης και το 2025 εκτιμάται ότι ο αριθμός
αυτός θα διπλασιαστεί. H προβαλλόμενη επίπτωση για την Ελλάδα είναι
περίπου μισό εκατομμύριο άνδρες.
Ποιος είναι ο μηχανισμός
Στις περισσότερες περιπτώσεις Στυτικής Δυσλειτουργίας, πάσχει το
ενδοθήλιο, δηλαδή το στρώμα κυττάρων που επενδύει το εσωτερικό τμήμα των
αγγείων και έχει την ιδιότητα να απελευθερώνει ουσίες που χαλαρώνουν τα
αγγεία, με αποτέλεσμα τα αγγεία του πέους να μη μπορούν να χαλαρώσουν
και να επιτρέψουν τη δίοδο του αίματος με ευχέρεια μέσα από αυτά. Η μη
ικανοποιητική εισροή αίματος είναι εκείνη που έχει ως αποτέλεσμα την
αδυναμία επίτευξης ή και διατήρησης ικανοποιητικής στύσης.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
Η ηλικία αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για την
εμφάνιση του προβλήματος. Από την ηλικία των 40 ετών και πάνω, ένας
στους τρεις άνδρες εμφανίζει κάποιου βαθμού Στυτική Δυσλειτουργία, ενώ
πάνω από τα 60 ή 70 το ποσοστό αυτό μεγαλώνει και γίνεται ένας στους δύο
άνδρες. Είναι, βέβαια, και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν το
ενδοθήλιο, όπως η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η
υπερχοληστερολαιμία, ο διαβήτης και η καθιστική ζωή. Ό,τι δηλαδή
επηρεάζει δυσμενώς τα αγγεία μας, βλάπτει το ενδοθήλιο και προκαλεί
διαταραχές στη στύση. Είναι ενδεικτικό ότι ειδικότερα για την αρτηριακή
υπέρταση και το σακχαρώδη διαβήτη έχει βρεθεί ότι η συχνότητα της
στυτικής δυσλειτουργίας διπλασιάζεται στους ασθενείς με αρτηριακή
υπέρταση και τριπλασιάζεται στους διαβητικούς.
Φταίνε τα φάρμακα της υπέρτασης;
Ορισμένες κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων έχουν ενοχοποιηθεί για
πρόκληση στυτικής δυσλειτουργίας. Φάρμακα, δηλαδή, που χρησιμοποιούνται
για τη θεραπεία της υπέρτασης, ενδέχεται να προκαλούν τα ίδια στυτική
δυσλειτουργία, μέσω διαφόρων μηχανισμών. Έτσι, το ερώτημα που έχει
αποτελέσει αντικείμενο αρκετών συζητήσεων τα τελευταία χρόνια είναι κατά
πόσον η στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες με υπέρταση οφείλεται στην
υπέρταση καθ’ αυτή, ή στα αντιυπερτασικά φάρμακα που χορηγούνται.
Τα τελευταία δεδομένα υποστηρίζουν ότι οι διαταραχές της δομής και
λειτουργίας των αγγείων του πέους ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την
πρόκληση στυτικής δυσλειτουργίας σε υπερτασικούς ασθενείς, ενώ η
συμμετοχή των αντιυπερτασικών φαρμάκων φαίνεται ότι είναι υπαρκτή, αλλά
μάλλον δευτερεύουσας σημασίας. Τα θειαζιδικά διουρητικά είναι μια
κατηγορία φαρμάκων που συχνά συνδέονται με εμφάνιση στυτική
δυσλειτουργίας. Έχει όμως παρατηρηθεί ότι ανάμεσα σε υπερτασικούς
ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή, η συχνότητα διάγνωσης στυτικής
δυσλειτουργίας είναι μεγαλύτερη στους ασθενείς που γνωρίζουν ότι αυτό
αποτελεί πιθανή παρενέργεια των εν λόγω φαρμάκων, γεγονός που τονίζει τη
σημασία του ψυχολογικού παράγοντα.
Ποιος είναι ο κίνδυνος για το καρδιαγγειακό σύστημα;
Η ‘στηθάγχη’ του πέους όπως την έχουν αποκαλέσει κατά το παρελθόν,
πρέπει να ανησυχεί έναν άνδρα μέσης ηλικίας, ιδίως όταν έχει τους
προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου. Μελέτη της Α΄ Καρδιολογικής
Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών που έτυχε διεθνούς αναγνώρισης
(καλύτερη μελέτη για το 2005) έδειξε ότι περίπου 1 στους 5 ασθενείς με
στυτική δυσλειτουργία πάσχει ταυτόχρονα από στεφανιαία νόσο, απόφραξη
δηλαδή των αρτηριών της καρδιάς, χωρίς να το γνωρίζει.
Σε πολλές περιπτώσεις, η εμφάνιση της στυτικής δυσλειτουργίας,
θεωρείται ‘σήμα κινδύνου’ για ύπαρξη καρδιαγγειακής νόσου. Και αυτό
γιατί τα αγγεία του πέους είναι μικρότερα από τα υπόλοιπα αγγεία του
σώματος και η δυσκολία στη ροή του αίματος εμφανίζεται πρώτα σε αυτά.
‘Οπως προκύπτει από διεθνείς μελέτες, αν κάποιος άνθρωπος έχει στυτική
δυσλειτουργία τότε έχει 25% μεγαλύτερες πιθανότητες, στην 5ετία, να
εμφανίσει καρδιαγγειακό σύμβαμα, συγκρινόμενος, πάντα, με συνομήλικους
ανθρώπους που έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά, όπως πιθανώς
υπέρταση, διαβήτη ή άλλους κοινούς παράγοντες κινδύνου.
Μάλιστα, οι διαταραχές της στύσης προηγούνται σε πολλούς ανθρώπους,
όχι βέβαια σε όλους, μέχρι και 2 έως 3 χρόνια της εκδήλωσης
καρδιαγγειακής νόσου (εγκεφαλικό επεισόδιο, στηθάγχη ή έμφραγμα). Αυτό
ασφαλώς δεν σημαίνει ότι όποιος έχει στυτική δυσλειτουργία θα εμφανίσει
καρδιαγγειακό νόσημα, ωστόσο το χρονικό αυτό παράθυρο μπορεί να μας
δώσει τη δυνατότητα για ‘επιθετική’ αντιμετώπιση των προαναφερθέντων
παραγόντων κινδύνου και για ακόμα πιο στενή παρακολούθηση αυτών των
ασθενών με απώτερο σκοπό την επιβράδυνση της εξέλιξης της
αθηροσκληρωτικής νόσου. Πρέπει άλλωστε να ληφθεί υπόψη ότι η σεξουαλική
δραστηριότητα ισοδυναμεί με μετρίου βαθμού άσκηση η οποία συνεπάγεται
αυξημένες απαιτήσεις για την καρδιά.
H βλάβη του ενδοθηλίου αποτελεί το κοινό υπόστρωμα για την εκδήλωση
της στυτικής δυσλειτουργίας και της καρδιαγγειακής νόσου. Αξίζει να
αναφερθεί ότι σύμφωνα με μια ιδιαίτερα σημαντική μελέτη που
πραγματοποιήθηκε στη Μονάδα Καρδιαγγειακών Νοσημάτων και Σεξουαλικής
Υγείας (Υπεύθυνος: Λέκτορας Χαράλαμπος Βλαχόπουλος) της Α΄ Καρδιολογικής
Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
(Διευθυντής: Καθηγητής Χριστόδουλος Στεφανάδης), οι άνδρες με στυτική
δυσλειτουργία εμφανίζουν εντονότερη κινητοποίηση των μηχανισμών της
πήξης του αίματος και της φλεγμονής συγκριτικά με συνομήλικούς τους
ανθρώπους που έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά, όσον αφορά τους
παράγοντες κινδύνου οι οποίοι ωστόσο δεν παρουσιάζουν προβλήματα στη
στύση.
Αυτές οι μεταβολές κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές, δεδομένου ότι
προδιαθέτουν σε θρόμβωση και σε γενικευμένη αθηρωμάτωση και με τον τρόπο
αυτό αυξάνεται η πιθανότητα για εκδήλωση μελλοντικής καρδιαγγειακής
νόσου, όπως είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή το αγγειακό εγκεφαλικό
επεισόδιο.
Σε μια άλλη μελέτη, η οποία τιμήθηκε ως σημαντικότερη κλινική μελέτη
στο προηγούμενο (2008) Πανευρωπαϊκό Συνέδριο για τη Σεξουαλική Ιατρική
αναδεικνύεται επίσης και η σημασία της τεστοστερόνης στους εν λόγω
μηχανισμούς, καθώς παρατηρήσαμε ότι οι άνδρες που είχαν χαμηλότερα
επίπεδα αυτής της ορμόνης παρουσίαζαν αυξημένη σκληρότητα της αορτής,
γεγονός που υποδηλώνει μεγαλύτερο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Οι παράμετροι
αυτοί σε συνδυασμό με τους πρώιμους δείκτες γενικευμένης αγγειακής νόσου
όπως είναι το πάχος των καρωτίδων και η σκληρότητα των μεγάλων
ελαστικών αρτηριών, κατά κύριο λόγο της αορτής, μπορούν να βοηθήσουν
στην παρακολούθηση και διαστρωμάτωση κινδύνου ενός άνδρα μέσης ηλικίας
με σημαντικά επηρεασμένη στυτική δυσλειτουργία.
Θεραπεία: υπάρχει αποτελεσματική και ασφαλής λύση
Σημαντικό ρόλο για την επίτευξη και διατήρηση ικανοποιητικής στύσης, κατέχουν
- η αλλαγή στον τρόπο ζωής με οδηγίες για μείωση του σωματικού βάρους, διακοπή του καπνίσματος και άσκηση και
- η τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία,
σακχαρώδης διαβήτης) με τη βοήθεια φαρμάκων (αναστολείς μετατρεπτικού
ενζύμου, υπολιπιδαιμική αγωγή). Η θεραπευτική στρατηγική που
ακολουθείται στους ασθενείς αυτούς ευοδώνει την εύρυθμη λειτουργία του
ενδοθηλίου, που όπως αναφέρθηκε παραπάνω κατέχει σημαντικό ρόλο στη
φυσιολογία της στύσης.
Τα καινούργια φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία που κυκλοφορούν
και στη χώρα μας (αναστολείς της 5-φωσφοδιεστεράσης: σιλδεναφίλη-Viagra,
βαρδεναφίλη-Levitra/Vivanza και ταδαλαφίλη-Cialis) θεωρούνται
αποτελεσματικά στο 70-80% των ασθενών, εύκολα στη χρήση και ασφαλή,
εφόσον οι ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία έχουν εκτιμηθεί σωστά όσον
αφορά την επάρκεια του καρδιαγγειακού τους συστήματος.
Παγκοσμίως σήμερα περίπου 40.000.000 ασθενείς χρησιμοποιούν κάποιο
από τα παραπάνω τρία φάρμακα, ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός αυτός φτάνει τις
200.000.
Η σιλδεναφίλη, που συμπληρώνει 10 χρόνια κυκλοφορίας φέτος στην
Ελλάδα, άνοιξε ουσιαστικά μια νέα εποχή καθώς, σε συνδυασμό με την
προβολή που έλαβε η κυκλοφορία του από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είχε
ως αποτέλεσμα να απελευθερωθεί ο άνδρας που έπασχε από την εσωστρέφειά
του, να συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει μια αξιόπιστη και ασφαλής λύση και
να απευθυνθεί στους ειδικούς ιατρούς αναζητώντας θεραπεία.
Το φάρμακο έχει μελετηθεί αναλυτικά και πάνω από 2.000 επιστημονικές
μελέτες έχουν τεκμηριώσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του. Η
χορήγηση αυτών των φαρμάκων αντενδείκνυται σε ασθενείς οι οποίοι
λαμβάνουν αντιστηθαγχική αγωγή με μια συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων,
τα νιτρώδη, λόγω του κινδύνου της σημαντικής πτώσης της αρτηριακής
πίεσης. Προσοχή απαιτείται επίσης και για τους ασθενείς που λαμβάνουν
φάρμακα για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη.
Μια σειρά μελετών τα τελευταία χρόνια κυρίως με τη σιλδεναφίλη,
έδειξε ότι τα φάρμακα αυτά έχουν ευνοϊκή επίδραση και στη
λειτουργικότητα των αρτηριών μέσω της βελτίωσης της ενδοθηλιακής
λειτουργίας, της μείωσης της συστηματικής φλεγμονής και του περιορισμού
του οξειδωτικού στρες.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν νεώτερα δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία
φαίνεται ότι η μακροχρόνια χορήγηση των φαρμάκων αυτών πιθανόν να έχει
και μια ευνοϊκή επίδραση στη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.
Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι η σιλδεναφίλη και πρόσφατα η
ταδαλαφίλη, έχουν έγκριση και στη θεραπεία της ιδιοπαθούς πνευμονικής
υπέρτασης, που αποτελεί μια αρκετά δύσκολη πάθηση στην αντιμετώπιση,
γεγονός που ενδυναμώνει περισσότερο το προφίλ ασφάλειας των φαρμάκων
αυτών.
Αρκετές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε
πειραματόζωα και σε άτομα με παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος όπως
η καρδιακή ανεπάρκεια και η στεφανιαία νόσος, έδειξαν ευεργετικές
επιδράσεις αυτών των φαρμάκων στο μυοκάρδιο και τις αρτηρίες. Από
στοιχεία, μεταξύ των οποίων και από την Α΄ Καρδιολογική Κλινική του
Πανεπιστημίου Αθηνών, προκύπτει ότι η χορήγησή τους σε καθημερινή βάση
για χρονικό διάστημα 2-4 εβδομάδων, βελτιώνει σημαντικά τη
λειτουργικότητα της αορτής και των μεγάλων αρτηριών.
| 
