Αυτό το άρθρο έχει ως σκοπό να δώσει βασικές και χρήσιμες πληροφορίες σε όσους θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα για τα όνειρα. Πολλοί άνθρωποι ρωτάνε: 'Τι είναι τα όνειρα;' 'Πώς λειτουργούν;' 'Σε τι χρησιμεύουν;' και ακόμα 'Πώς μπορώ να αξιοποιήσω τα όνειρα στη ζωή μου;' Τι είναι αυτός ο πλούσιος κόσμος που άλλες φορές φαίνεται να είναι τόσο γνώριμος και κοντινός κι άλλες άγνωστος και μακρινός, άλλες φορές απλός και διαφωτιστικός και άλλες περίπλοκος και μυστηριώδης;

Τι είναι τα όνειρα;

Στα λεξικά, τα όνειρα ορίζονται πάνω κάτω ως εξής: 'Αλληλουχία σκέψεων ή φανταστικά περιστατικά τα οποία διαδραματίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου.'

Η ονειροπόληση είναι τα όνειρα που κάνει κάποιος/α ενώ είναι ξύπνιος/α. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν την τάση να ονειροπολούν περισσότερο από πολλούς ενήλικες. Η ονειροπόληση μπορεί να είναι χρήσιμη στο να παρέχει περιόδους ξεκούρασης, ευχαρίστησης, δημιουργικότητας και έμπνευσης. Όμως, αν η ονειροπόληση παρεμβαίνει σε υπερβολικό βαθμό στην καθημερινή ζωή ενός ανθρώπου, τότε τα προβλήματά του μπορεί να χειροτερέψουν. Τα όνειρα και οι ονειροπολήσεις που περιέχουν έντονη ανησυχία συνήθως κάποιος τα βιώνει ως ένα 'άσχημο όνειρο' ή 'εφιάλτη.'

Πολλά λέγονται και γράφονται για τα όνειρα εδώ και αιώνες. Πολλές πεποιθήσεις, μύθοι και παραδόσεις τρέφουν και τρέφονται από τα όνειρα. Πολλές ιδέες, ανησυχίες, επιθυμίες, πληροφορίες, διαισθητικά μηνύματα εκφράζονται ή/και διοχετεύονται μέσα από τα όνειρα. Από τις απαρχές του κόσμου οι άνθρωποι πάντα γοητευόντουσαν από τον κόσμο των ονείρων.

 Πώς λειτουργούν;

Όταν ένας άνθρωπος ή ένα ζώο (π.χ. ο σκύλος) ονειρεύεται, παρατηρείται εγκεφαλική δραστηριότητα, η οποία μπορεί να καταγραφεί με διάφορες επιστημονικές μεθόδους και όργανα όπως το Ηλεκτρο-εγκεφαλο-γράφημα (για συντομία EEG).

Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι όλοι ονειρεύονται περίπου 4 φορές κάθε βράδυ για 15-20 λεπτά τη φορά. Αυτά τα διαστήματα κατά τη διάρκεια των οποίων ονειρευόμαστε είναι γνωστά ως ύπνος REM (αρχικά για τον αγγλικό όρο Rapid Eye-Movement). Μπορείς κι εσύ να δεις πότε κάποιος βρίσκεται σε αυτό το στάδιο του ύπνου, αν τον παρατηρήσεις ενώ κοιμάται. Σε κάποιο στάδιο του ύπνου θα δεις τους βολβούς των ματιών του να κινούνται γρήγορα, ενώ τα μάτια του είναι κλειστά - αυτό είναι το στάδιο REM. Μετά από κάποια ώρα η κίνηση των ματιών σταματάει και μετά από λίγο ξαναρχίζει.

Επίσης, υπάρχουν επιστημονικά ευρήματα που δείχνουν ότι η επαναλαμβανόμενη στέρηση του ύπνου REM (ή των ονείρων) μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Ο ύπνος και τα όνειρα, λοιπόν, είναι πολύ σημαντικά για τη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου.

Υπάρχουν κάποιες ουσίες που παρεμβαίνουν στη φυσιολογική λειτουργία του ύπνου. Για παράδειγμα η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει γρήγορα βαθύ ύπνο, αλλά όταν το άτομο μετά από λίγες ώρες ξυπνήσει έχει δυσκολία στο να ξανακοιμηθεί. Αυτός είναι ένας από τους πολλούς λόγους που οι άνθρωποι καταλήγουν να έχουν κακή ποιότητα και δίχως όνειρα ύπνο, με ο,τι συνέπειες αυτό μπορεί να συνοδεύεται (π.χ. εκνευρισμό, αίσθηση κούρασης, αδυναμία συγκέντρωσης).

Σε τι χρησιμεύουν;

Ένας καθηγητής του Harvard το 1988 έγραψε: 'Παρά τις πολυετείς επιστημονικές έρευνες, η επιστήμη δεν έχει ακόμη εξακριβώσει με σαφήνεια ούτε μια από τις λειτουργίες του ύπνου-ονείρων.'

Δεν υπάρχει, λοιπόν -τουλάχιστον ακόμη - μια επιστημονικά αποδεδειγμένη εξήγηση για το ‘σε τι χρησιμεύουν’ τα όνειρα. Υπάρχουν, όμως, πολλές θεωρίες και διάφορες εξηγήσεις αυτής της λειτουργίας. Μια είναι ότι τα όνειρα ξεκουράζουν τον οργανισμό, τα κύτταρα και τα συστήματα του σώματος. Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο ύπνος και τα όνειρα βοηθούν στη συγκέντρωση και τη μνήμη.

Μια άλλη προσέγγιση προτείνει ότι τα όνειρα βοηθούν στην αποθήκευση και στην επεξεργασία νέων πληροφοριών, ενώ μια άλλη ότι εξυπηρετούν στο να απαλλασσόμαστε από το υπερβολικό φορτίο περιττών πληροφοριών. Άλλες φορές τα όνειρα μπορεί να είναι δημιουργικά και να προσφέρουν ιδέες για λύσεις σε θέματα που μας απασχολούν και που δεν είχαμε σκεφτεί ενώ ήμαστε ξύπνιοι. Άλλες φορές μέσα από τα όνειρα μπορεί να γίνεται επεξεργασία καταστάσεων ή συναισθημάτων που δεν ανταποκρίνονται απαραίτητα στην πραγματικότητα της ζωής αυτού που τα βλέπει αλλά μπορούν να έχουν συμβολικό χαρακτήρα.

Επίσης, υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες (π.χ. για τον Καίσαρα) αλλά και μαρτυρίες μέσα από τη σύγχρονη καθημερινότητα από ανθρώπους που πιστεύουν ότι κάποια όνειρα ‘προβλέπουν’ το μέλλον – ειδικά όταν αυτό το όνειρο επιβεβαιώνεται και στην πραγματικότητα. Μερικοί θεωρούν ότι τέτοιου είδους όνειρα είναι άξια μελέτης και είναι καλό να μη θεωρούνται ότι είναι έξω από το επιστημονικό πεδίο. Υποστηρίζουν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις αυτοί που τα ονειρεύονται χρησιμοποιούν διαισθητικά ανεπαίσθητες ενδείξεις από τον κόσμο μέσα τους και γύρω τους.

Στη Συμβουλευτική και στην Ψυχοθεραπεία τα όνειρα συχνά αποτελούν πολύτιμο υλικό και χρησιμοποιούνται για λόγους προσωπικής ανάπτυξης καθώς και για να κατανοήσει ο/η ενδιαφερόμενος καλύτερα τον εαυτό του/της και την προσωπική του/της εξέλιξη.

Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν ‘Ονειροκρίτες’ για να καταλάβουν περισσότερο τα όνειρά τους. Κάποιες φορές αυτό μπορεί να είναι μια διασκεδαστική και ακίνδυνη ασχολία, ελπίζοντας ότι έτσι θα βρουν μια εξήγηση κι ένα νόημα για τα όνειρά τους. Μερικές φορές αυτός ο τρόπος μπορεί να λειτουργεί, τις περισσότερες φορές όμως όχι. Τα όνειρα είναι πολύ προσωπικά και μοναδικά. Η ερμηνεία τους, λοιπόν, μπορεί να γίνει από αυτόν ή αυτήν που το ονειρεύτηκε ή μαζί με κάποιον ειδικό που γνωρίζει το άτομο και τις παρούσες συνθήκες της ζωής του, έτσι ώστε το άτομο που το είδε να μπορέσει να χρησιμοποιήσει το όνειρό του για να καταλάβει περισσότερα για τον εαυτό του ή για τη Ζωή.

Σημείωση: Μερικές φορές οι ερμηνείες των ονείρων μπορεί να είναι πολύ λάθος. Χρειάζεται προσοχή στο πώς θα επιλέξεις να διαχειριστείς στην πραγματική ζωή τις πληροφορίες που πιστεύεις ότι έχεις μέσα από τα όνειρά σου, ιδιαίτερα όταν αυτά αφορούν κάποιο σημαντικό θέμα π.χ. οικονομικό ή θέμα συμπεριφοράς που μπορεί να επιφέρει επιζήμιες συνέπειες, αν συμβεί στην πράξη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να εξερευνήσεις τα όνειρά σου και να μάθεις από αυτά περισσότερα για τον εαυτό σου. Προσπάθησε να βρεις τον καλύτερο για εσένα.