Γράφει η Πολυξένη Κουτκιά – Μυλωνάκη, Ενδοκρινολόγος -
Διαβητολόγος, Διευθύντρια Διαιτολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ, τ. Λέκτορας
Παν/μίου Χάρβαρντ, Ενδοκρινολογικού Τμήματος, Βοστώνη, ΗΠΑ, Certified in
Endocrinology, Diabetes & Metabolism από την Αμερικανική Εταιρεία
Παθολογίας, Certified Physician Nutrition Specialist
Μία στις είκοσι γυναίκες μπορεί να εμφανίσει σακχαρώδη διαβήτη κατά
τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, λόγω των αλλαγών που συμβαίνουν στον
οργανισμό στην κύηση. Η έγκαιρη και αποτελεσματική ρύθμισή του
εξασφαλίζει την υγεία τόσο της εγκύου όσο και του νεογνού. Κλειδί σε
αυτό είναι η προσεγμένη διατροφή.
Σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη (δηλαδή
η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα) για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια
εγκυμοσύνης. Κατά μέσο όρο μία στις 20 εγκύους γυναίκες μπορεί να
παρουσιάσει σακχαρώδη διαβήτη κύησης, χωρίς να γνωρίζει ότι έχει
σακχαρώδη διαβήτη.
Η καμπύλη γλυκόζης της 1 ώρας με 50 γραμμάρια γλυκόζης γίνεται στις
24-28 εβδομάδες και, εάν είναι παθολογική, πρέπει να γίνει η τρίωρη
καμπύλη με 100 γραμ. γλυκόζης και μέτρηση γλυκόζης 0, 60, 120, 180
λεπτά.
Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι γυναίκες αυτές μετά τον τοκετό θα
έχουν επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ξανά στα φυσιολογικά όρια. Μετά τον
τοκετό, η μητέρα πρέπει να υποβάλλεται σε τακτικό έλεγχο για την
πιθανότητα ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Οι επιπτώσεις
Στην περίπτωση που η μητρική υπεργλυκαιμία δεν ελεγχθεί
αποτελεσματικά, αυξημένα ποσά γλυκόζης μεταφέρονται στο έμβρυο με
αποτέλεσμα την υπερβολική ανάπτυξη του εμβρύου και την αυξημένη
περίμετρο κοιλιάς. Το έμβρυο έτσι γίνεται μακροσωμικό και το βάρος του
στη γέννηση μπορεί να ξεπερνά τα 4 κιλά. Έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος για
καισαρική τομή, για επιπλοκές κατά τον τοκετό, όπως ο τραυματισμός,
καθώς και για μακροχρόνιες επιπλοκές σε ό,τι αφορά την εμφάνιση
καρδιαγγειακών νοσημάτων και σακχαρώδη διαβήτη του βρέφους στην ενήλικη
φάση της ζωής του.
Η εμβρυϊκή υπερινσουλιναιμία θεωρείται υπεύθυνη για κάποια
καθυστέρηση της πνευμονικής ωρίμανσης και δημιουργεί αυξημένη συχνότητα
συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας.
Επίσης, αμέσως μετά τη γέννηση μπορεί το βρέφος να παρουσιάσει
υπογλυκαιμία, δηλαδή χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα, επειδή συνεχίζει
να παράγει μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης, ενώ η προσφορά σακχάρου από τη
μητέρα έχει διακοπεί μετά τον τοκετό. Η μακροσωμία σχετίζεται με
μελλοντική παχυσαρκία κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, με τις
γνωστές επιπτώσεις της.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι όλες αυτές οι δυσμενείς για το έμβρυο
καταστάσεις προλαμβάνονται με την έγκαιρη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη
κύησης και ακρογωνιαίος λίθος είναι η σωστή και ισορροπημένη διατροφή.
Η αντιμετώπιση
Όλες οι έγκυες με διαβήτη κύησης είναι απαραίτητο με τη διάγνωση να
λάβουν ένα σωστό και ισορροπημένο διαιτολόγιο. Η διατροφή πρέπει
οπωσδήποτε να περιλαμβάνει 175 γραμ. υδατάνθρακες στο ελάχιστο
καθημερινά, καθότι η γλυκόζη είναι το κύριο καύσιμο για την ανάπτυξη του
εμβρύου.
Τα μεταγευματικά επίπεδα σακχάρου εξαρτώνται αποκλειστικά από το
περιεχόμενο του γεύματος σε υδατάνθρακες. Προτιμώνται σύνθετοι
υδατάνθρακες, όπως τα δημητριακά (πολύσπορο ψωμί, ολικής αλέσεως
δημητριακά) και τα φρούτα και λαχανικά, που επιδρούν λιγότερο στα
μεταγευματικά επίπεδα σακχάρου απ’ ό,τι οι απλοί (άσπρο ψωμί, γλυκά).
Οι έγκυες με διαβήτη συνιστάται να λαμβάνουν τρία κυρίως γεύματα και
τρία σνακ. Το πρωινό πρέπει να έχει λιγότερους υδατάνθρακες για να
βοηθήσει να διατηρηθεί η ευγλυκαιμία, καθώς το πρωί η αντίσταση στην
ινσουλίνη είναι μεγαλύτερη.
Κάθε ασθενής θα πρέπει να μάθει να μετράει το σάκχαρό της με το
μετρητή γλυκόζης και να μάθει πώς πρέπει να προσαρμόσει τη διατροφή της
ανάλογα με τα ισοδύναμα υδατανθράκων, ώστε το σάκχαρό της να παραμείνει
συνέχεια ρυθμισμένο. Επίσης, το πρωί πρέπει να γίνεται έλεγχος ούρων για
κετόνες, που πρέπει να είναι αρνητικός.
Πότε χρειάζεται ινσουλίνη
Εάν δεν μπορούμε να πετύχουμε ευγλυκαιμία μόνο με τη διατροφή, τότε
είναι ανάγκη να χρησιμοποιηθεί φαρμακευτική αγωγή με ινσουλίνη. Περίπου
το 15% των εγκύων με διαβήτη κύησης μπαίνουν σε ινσουλίνη, καθώς δεν
μπορούν να πετύχουν επιθυμητά επίπεδα σακχάρου μόνο με τη διατροφή.
Η Αμερικάνικη Ένωση για το Διαβήτη συνιστά τη χορήγηση ινσουλίνης όταν:
- το σάκχαρο νηστείας είναι >95 mg/dL
- μία ώρα μεταγευματικά το σάκχαρο είναι >135 mg/dL
Οι έγκυες γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη ελέγχουν τη γλυκόζη αίματος 4-6 φόρες την ημέρα προγευματικά και 1 ώρα μετά.
Κατά μέσο όρο το 1/3-2/3 των γυναικών που εμφανίζουν σακχαρώδη
διαβήτη στην εγκυμοσύνη θα το εμφανίσουν και στην επόμενη εγκυμοσύνη. Η
Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία συνιστά όλες οι γυναίκες με ιστορικό
διαβήτη κύησης να ελέγχονται κάθε τρία χρόνια για σακχαρώδη διαβήτη,
αλλά εάν είναι άνω των 45 ετών να ελέγχονται μια φορά το χρόνο.
Μια ιδέα για καθημερινές επιλογές
Το μυστικό της υγιεινής διατροφής στην εγκυμοσύνη είναι η επιλογή
σωστής διατροφής και ο πιο υγιεινός τρόπος μαγειρέματος. Το μαγείρεμα
στον ατμό, στο φούρνο, στη σχάρα ή στο γκριλ είναι επιθυμητό. Επίσης,
ένα φρούτο ή ένα γιαούρτι 2% ή δύο κρακεράκια ολικής άλεσης με μία φέτα
άπαχο τυρί είναι καλές επιλογές για ενδιάμεσα γεύματα. Στη συνέχεια
παρατίθεται ένα ενδεικτικό πρόγραμμα διατροφής για έγκυο με σακχαρώδη
διαβήτη κύησης (ελάχιστη κατανάλωση 175 γραμ. υδατανθράκων την ημέρα).
Πρωινό:
(30 γραμ. υδατάνθρακες)
1 ποτήρι γάλα 1,5%, 2 φρυγανιές (σικάλεως κατά προτίμηση), 1 φέτα τυρί με χαμηλά λιπαρά
Δεκατιανό:
(15-30 γραμ. υδατάνθρακες)
1-2 φρούτα
Μεσημεριανό:
(60 γραμ. υδατάνθρακες)
κοτόπουλο /γαλοπούλα / μοσχάρι φιλέτο 150 γραμ.,1 κούπα ρύζι καστανό
(45 γραμ. υδατάνθρακες), 3 κούπες σαλάτα με ωμά λαχανικά και ελαιόλαδο
(15 γραμ. υδατάνθρακες), 1 φέτα ψωμί -ολικής άλεσης κατά προτίμηση (15
γραμ. υδατάνθρακες)
Απογευματινό:
(15 γραμ. υδατάνθρακες)
1 φρούτο, λίγα αμύγδαλα ανάλατα
Βραδινό:
(45 γραμ. υδατάνθρακες)
90 γραμ. τυρί/κρέας/ψάρι, 1 φλιτζάνι ζυμαρικά (30 γραμ. υδατάνθρακες),
3 φλιτζάνια ωμή σαλάτα, (15 γραμ. υδατάνθρακες)
Πριν από τον ύπνο
(20 γραμ. υδατάνθρακες)
1 ποτήρι γάλα +1 φρυγανιά
1 γιαούρτι 2%+1/2 φρούτο
Ο χρυσός ‘δεκάλογος’ για το διαβήτη της κύησης
-
Αποφεύγουμε ενδιάμεσα γεύματα όπως χυμούς με ζάχαρη, μπισκότα, γλυκά, πατατάκια.
- Δεν χρησιμοποιούμε υποκατάστατα ζάχαρης καθότι δεν έχουμε επαρκείς
πληροφορίες για την ασφάλειά τους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
- Τρώμε πολλά λαχανικά και φρούτα, αλλά άγουρα. Επίσης, τα λαχανικά όχι πολύ βρασμένα.
- Προτιμούμε ολικής αλέσεως προϊόντα όπως ψωμί, και ζυμαρικά.
- Τρώμε άπαχα κρέατα και διαλέγουμε κρέας που δεν έχει πέτσα όπως
κοτόπουλο και τα ψήνουμε ή τα βράζουμε. Με το ζωμό τους τα βάζουμε στο
ψυγείο ώστε να αποχωρίζεται το ζωικό λίπος το οποίο αφαιρούμε πριν την
προετοιμασία φαγητού.
- Αποφεύγουμε τα λίπη και τις μαργαρίνες, αλλά προτιμούμε ελαιόλαδο για τη μαγειρική.
- Προτιμούμε γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά όπως άπαχο γάλα, τυρί χαμηλών λιπαρών.
- Δεν επιτρέπεται το αλκοόλ.
- Προτιμούμε τα φρέσκα ψάρια και αποφεύγουμε τα παστά, τηγανισμένα.
- Δεν επιτρέπονται τα αλλαντικά και τα μαλακά τυριά καθότι αυξάνουν
τον κίνδυνο της λιστερίωσης στην εγκυμοσύνη, που είναι λοίμωξη που
μπορεί να προκαλέσει ακόμη και αποβολή.
| 
