Κατά τη δοκιμασία των σχολικών και πανεπιστημιακών εξετάσεων αξιολόγησης είναι βασικό ο οργανισμός να βρίσκεται σε άριστη κατάσταση ούτως ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη απόδοση. Είναι σημαντικό όλα τα όργανα του σώματος να συνεργάζονται με τον άριστο δυνατό τρόπο, ώστε η συνολική υγεία και ευεξία του οργανισμού να είναι σε υψηλότατο επίπεδο.

Ο εγκέφαλος πρέπει να είναι ξεκούραστος και να είναι σε θέση να συγκεντρώνεται και να κινητοποιεί απερίσπαστος την κρίση, τη μνήμη, τη φαντασία. Παρόλα αυτά όμως, η αυξημένη ένταση που συνοδεύει τις δοκιμασίες των εξετάσεων έχει ως συνέπεια να εμφανίζονται συχνά ορισμένα ανεπιθύμητα ιατρικά προβλήματα που κινδυνεύουν να δυναμιτίσουν την προσπάθεια. Τα προβλήματα αυτά αντιμετωπίζονται συχνά με ειδικά μέτρα και απλά φάρμακα, επί εμμονής όμως μπορεί να χρειαστούν ενδελεχή ιατρικό έλεγχο.

Η πρόληψη των ιατρικών αυτών προβλημάτων είναι πολύ σημαντική και επιτυγχάνεται συχνά με την τήρηση ορισμένων γενικών μέτρων που κινητοποιούν τις αμυντικές εφεδρείες του οργανισμού και συχνά αμελούνται από τους εξεταζόμενους. Επίσης, είναι σημαντικό να μην αμελείται μήνες πριν την εξεταστική περίοδο η σωστή ιατρική προληπτική παθολογική εξέταση κατά τη διάρκεια της οποίας εντοπίζονται ορισμένα νοσήματα και καταστάσεις, η μη αποκατάσταση των οποίων έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης ορισμένων από τα προβλήματα αυτά.

Η υπόταση, η αναιμία, το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το έλκος, η θυρεοειδοπάθεια, η σιωπηλή καρδιοπάθεια είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Σύμφωνα με μελέτες, τα συνηθέστερα ιατρικά προβλήματα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των εξεταστικών περιόδων, καθώς και η πρόληψή τους κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας είναι :

Η αϋπνία

Η αϋπνία κατά την εξεταστική περίοδο ή κατά την περίοδο της εξεταστικής προετοιμασίας, μπορεί να εμφανιστεί είτε με τη μορφή της δυσχέρειας κατά την επέλευση του ύπνου, είτε με την μορφή των συχνών αφυπνίσεων κατά την νύχτα, είτε με την μορφή της πολύ πρωϊνής αφύπνισης, είτε με τη μορφή του μη ικανοποιητικού ύπνου.

Η σωστή λειτουργία του δικτυωτού συστήματος του εγκεφάλου και η ομαλή αλληλεπίδρασή του με τα υπόλοιπα όργανα του σώματος είναι πολύ σημαντικά για τον επαρκή ύπνο. Στο δικτυωτό σύστημα του υποθαλάμου εδράζεται ένας κεντρικός νευρωνικός βηματοδότης που έχει σημαντικό ρόλο στον κύκλο ύπνου εγρήγορσης. Ο κύκλος αυτός είναι το πιο εμφανές από πολλά κυκλικά φαινόμενα που διαδραματίζονται στο ανθρώπινο σώμα σε 24ωρη βάση.

Πολλές καταστάσεις έχουν την ικανότητα να επηρεάσουν τη σωστή λειτουργία του δικτυωτού συστήματος. Το stress, ο πόνος, ο θόρυβος, το έντονο φως, σπλαχνικά ερεθίσματα από το έντερο, φάρμακα, τοξικές ουσίες, οργανικά νοσήματα, αεροπορικά ταξίδια, οι ακατάστατες ώρες κατά την κατάκλιση - αφύπνιση είναι ορισμένες μόνο από αυτές. Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων η ύπαρξη αυξημένου stress, καθιστά ευκολότερη την απορύθμιση.

Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η κατανάλωση αλκοόλ, η βρώση τροφής αμέσως πριν τον νυχτερινό ύπνο, η επίπονη μελέτη κατά τις ώρες που προηγούνται του ύπνου, το κάπνισμα- ιδιαίτερα μετά το μεσημέρι-η κατανάλωση καφέ, τσάι, ποτών τύπου cola σε υπερβολικές ποσότητες ή μετά το μεσημέρι είναι παράγοντες που απορυθμίζουν περαιτέρω τον κύκλο ύπνου – εγρήγορσης. Ο εξεταζόμενος πρέπει να μην καταναλώνει φαγητό και να χαλαρώνει κατά το δίωρο - τρίωρο που προηγείται της νυχτερινής κατάκλισης, να αποφεύγει το έντονο φως και τον θόρυβο, να ξαπλώνει την ίδια περίπου ώρα κάθε βράδυ, να μην κοιμάται στο ίδιο δωμάτιο με άτομα που θορυβούν κατά τη νύχτα (π.χ. άτομα που ροχαλίζουν), να απομακρύνει τα ρολόγια από τα υπνοδωμάτια, να αποφύγει τα κρύα ή καυτά μπάνια προ του ύπνου, να ξυπνάει την ίδια περίπου ώρα κάθε πρωί. Πρέπει να περιορίσει τη λήψη υγρών το βράδυ.

Εάν λαμβάνει φάρμακα (π.χ. εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά για το άσθμα), πιθανόν να χρειαστούν τροποποίηση ή μεταβολή του χρόνου λήψης, διότι αρκετά φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν τον κύκλο του ύπνου κατά τις κουραστικές ημέρες των εξετάσεων. Η ήπια καθημερινή βάδιση κατά το μεσημέρι συχνά δρα υποβοηθητικά στην επέλευση του νυχτερινού ύπνου.

Αυξημένη εφίδρωση - κοκκίνισμα

Hέκκριση του ιδρώτα στο ανθρώπινο σώμα γίνεται από τους ιδρωτοποιούς αδένες, μετά από επίδραση ποικίλων ερεθισμάτων, τα οποία προκαλούν έκκριση ειδικών ορμονών, όπως αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης, που επενεργούν στους ιδρωτοποιούς αδένες. Σημαντικός είναι ο ρόλος των συμπαθητικών νευρικών ινών που απολήγουν στους αδένες και έχουν ειδικές συνδέσεις με εγκεφαλικά κέντρα, που εντοπίζονται κυρίως στον υποθάλαμο.

Η εφίδρωση μπορεί να συνοδεύεται από κοκκίνισμα ή αίσθημα έξαψης. Στον οργανισμό κατά τη διάρκεια των εξετάσεων εκκρίνονται αυξημένα επίπεδα αδρεναλίνης νοραδρεναλίνης, ενώ το συμπαθητικό νευρικό σύστημα παρουσιάζει αυξημένη δραστηριοποίηση. Έτσι συχνά προκαλείται αυξημένη εφίδρωση, γεγονός που παρακωλύει ορισμένες φορές σημαντικά το γράψιμο, λόγω της αυξημένης εφίδρωσης των παλαμών.

Παρά το ότι σήμερα το φαινόμενο αντιμετωπίζεται με ειδικά διαλύματα, αλοιφές και φάρμακα, ο εξεταζόμενος πρέπει να γνωρίζει ότι η εφίδρωση, γενικότερα του σώματος και ειδικότερα των παλαμών, επιδεινώνεται με την κατάχρηση ορισμένων φαρμάκων και τη χρήση τοξικών ουσιών (π.χ. αλκοόλ). Ο εξεταζόμενος δεν πρέπει να εκτίθεται σε ακραίες θερμοκρασίες στο μπάνιο (π.χ. καυτά λουτρά), να κάνει κατάχρηση καθαριστικών και να χρησιμοποιεί αντιιδρωτικά spray αμφιβόλου ποιότητας ή ερεθιστικά καθαριστικά σώματος.

Πονοκέφαλος

Η κρίση του πονοκεφάλου μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη ή ετερόπλευρη, να εμφανίζεται δηλαδή ως ημικρανία και να περιλαμβάνει ή όχι τον αυχένα. Η συχνότητα εμφάνισής του ποικίλλει. Οι κρίσεις αυτές μπορεί να συνοδεύονται από ανορεξία, ναυτία ή εμετό, συμπτώματα από τους οφθαλμούς, ψυχολογικές εκδηλώσεις, δυσκολία συγκέντρωσης και αιμωδίες (‘μυρμηκιάσματα’). Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, ο πονοκέφαλος που εμφανίζεται στις εξετάσεις οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως αϋπνία, αγγειακή υπεραντιδραστικότητα του νευρικού συστήματος, διαταραχή στην ανταπόκριση του νευρικού συστήματος στη νευρομεταβιβαστική ουσία σεροτονίνη, έκκριση ορμονών του stress.

H πρόληψη επιτυγχάνεται με ήπια άσκηση που περιλαμβάνει και ειδικές τεχνικές χαλάρωσης όπως το μασάζ, αποφυγή κατανάλωσης καφέ, τσαγιού, αλκοόλ και προϊόντων που περιέχουν καφεΐνη, αποφυγή χώρων με θόρυβο και φως, αποφυγή υπερκόπωσης και αϋπνίας.

Ταχυκαρδία αίσθημα παλμών

Η συγκίνηση και το άγχος προκαλούν συχνότερη παραγωγή διεγέρσεων από τον φυσιολογικό καρδιακό βηματοδότη. Το αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση αισθήματος ταχυκαρδίας. Η πρόληψη περιλαμβάνει τη διακοπή αλκοόλ και καφεΐνης που δύνανται να προκαλέσουν αύξηση της καρδιακής συχνότητας, την αποφυγή ‘βαρέων’ γευμάτων που λόγω κακής πέψης μπορεί να επιδεινώσουν το φαινόμενο, την επαρκή ανάπαυση.

Καούρες, ναυτίες, ρέψιμο, φούσκωμα

Η καούρα, η ναυτία, το ρέψιμο, το φούσκωμα είναι συμπτώματα που εμφανίζονται συχνά κατά τη διάρκεια των εξετάσεων. Σύμφωνα με μελέτες, το stress προκαλεί αυξημένη έκκριση γαστρικών υγρών, ερεθισμό ορισμένων εγκεφαλικών κέντρων που συμμετέχουν στη ρύθμιση της λειτουργίας της πέψης, αύξηση της επίπτωσης της ναυτίας και των δυσπεπτικών ενοχλημάτων στους εξεταζόμενους.

Η πρόληψη των δυσάρεστων αυτών καταστάσεων γίνεται με την αποφυγή των μεγάλων γευμάτων (συνιστώνται μικρότερα και συχνά γεύματα), το καλό μάσημα των τροφών, την αποφυγή των πλούσιων λιπαρών τροφίμων ( επί παραδείγματι το κρέας και το ψάρι καλό είναι να τρώγονται ψητά και όχι τηγανητά), την αποφυγή αλκοόλ καπνού και κατάχρησης καφέ, την αποφυγή νυχτερινών γευμάτων. Οι εξεταζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι ορισμένα φάρμακα ερεθίζουν το στομάχι.

Τέτοια φάρμακα που η κλινική εμπειρία αποδεικνύει καθημερινώς ότι χρησιμοποιούνται αρκετές φορές από τους εξεταζόμενους συχνά χωρίς συνταγή, είναι η ασπιρίνη και γενικά τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, ο σίδηρος, συμπληρώματα ασβεστίου, ορισμένα αντιβιοτικά και ψυχοτρόπα.

Λιποθυμική τάση

Λόγω του αυξημένου άγχους των εξετάσεων, σε υπερευαίσθητα άτομα το αυτόνομο νευρικό σύστημα μπορεί να εμφανίσει παροδικά δυσλειτουργίες οι οποίες προκαλούν λιποθυμική τάση, σπάνια όμως εμφανίζεται πραγματική λιποθυμία. Η πρόληψη περιλαμβάνει καλό ύπνο με ξεκούραση του αυτόνομου νευρικού συστήματος, σωστή διατροφή, σταδιακή έγερση από το κρεβάτι μετά την κατάκλιση και τον ύπνο και μέριμνα για επαρκή πρόσληψη νερού και αλατιού στα άτομα που δεν έχουν πρόβλημα αυξημένης πίεσης κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου.

Ζάλη, ατονία, αδυναμία συγκέντρωσης

Η κατάσταση αυτή κατά τη διάρκεια των εξετάσεων προκαλείται κυρίως από την αϋπνία, την υπερκόπωση, την κακή διατροφή. Είναι σημαντικό λοιπόν ο εξεταζόμενος να κοιμάται και να ξεκουράζεται επαρκώς και να χρησιμοποιεί υψηλής βιολογικής αξίας τρόφιμα που τροφοδοτούν τον οργανισμό με ενέργεια.

To αυγό, το κρέας, το ψάρι, τα τυριά, το γάλα, το γιαούρτι, το μέλι, τα δημητριακά, το ψωμί ολικής άλεσης, η μαγιά μπύρας, οι ξηροί καρποί, το φύτρο σιταριού, ο φρέσκος βασιλικός πολτός, το μη αποφλοιωμένο ρύζι, τα φρούτα, τα φρέσκα λαχανικά, οι φρέσκοι χυμοί φρούτων προσφέρουν στον εγκέφαλο σημαντικά στοιχεία για τη λειτουργία του. Η ζάχαρη που συχνά χρησιμοποιεί ο εξεταζόμενος ως άμεση πηγή γλυκόζης και οι κατεργασμένοι υδατάνθρακες παρέχουν ‘κενές θερμίδες’.

Τα σακχαρούχα αναψυκτικά δεν συνιστώνται. Σήμερα ο ιατρός σχεδιάζει εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα κατά την περίοδο των εξετάσεων, τόσο για τα υγιή άτομα, όσο και για τα άτομα που λόγω παθολογικών προβλημάτων (π.χ. δυσανεξία στη λακτόζη, σπαστική κολίτιδα) δεν μπορούν να καταναλώνουν ελεύθερα ορισμένα από τα τρόφιμα που προαναφέρονται.