Πίνεται από το 90% του ενήλικου πληθυσμού. Για εκατομμύρια άτομα αποτελεί αληθινό πάθος. Ο καφές είναι μία απόλαυση της καθημερινής ζωής. Αλλά επικρατούν πολλές λανθασμένες απόψεις για τις ιδιότητές του και τις συνέπειές του στην υγεία.
Ας ξεκαθαρίσουμε την αλήθεια από τον μύθο.
Ο καφές έχει κατηγορηθεί κυρίως για ένα συστατικό του, την καφεΐνη. Η καφεΐνη είναι μία φυσική ουσία που βρίσκεται στα φύλλα, στους σπόρους ή στα φρούτα, σε περισσότερα από 60 φυτά. Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται ο καφές, τα cocoa beans, τα cola nuts και τα φύλλα τσαγιού, που χρησιμοποιούνται για να φτιάξουμε πολλά αγαπημένα μας αναψυκτικά ή ροφήματα, όπως καφέ, τσάι, ποτά τύπου cola και τρόφιμα όπως η σοκολάτα.
Η καφεΐνη παρασκευάζεται και συνθετικά, για να χρησιμοποιηθεί σαν ενισχυτικό γεύσης σε μερικά προϊόντα τροφίμων.
Οι άνθρωποι αρέσκονταν στα ροφήματα που περιείχαν καφεΐνη από τα αρχαία χρόνια. Από το 2700 π.χ. ο Κινέζος Αυτοκράτορας Shen Nung έπινε ζεστό τσάι. Ο καφές άρχισε να χρησιμοποιείται στην Αφρική γύρω στο 575 μ.Χ., όταν οι κόκκοι χρησιμοποιούνταν σαν χρήματα και καταναλώνονταν ως τρόφιμα.
Η μακροχρόνια δημοτικότητα των ροφημάτων, που φυσικά περιέχουν καφεΐνη, επικυρώνει την ποιότητα των ιδιοτήτων της.
Σε μερικά ελαφρά ροφήματα, η καφεΐνη προστίθεται σε μικρές ποσότητες σαν ένα συστατικό κλειδί για την απόδοση γεύσης, που προάγει τη μοναδική γεύση σε κάθε προϊόν.
Επειδή η κατανάλωση της καφεΐνης είναι τόσο πολύ μεγάλη είναι ένα από τα πιο καλομελετημένα συστατικά στην παραγωγή τροφίμων.

Ο καφές & προϊόντα που περιέχουν καφεΐνη
Μόνο ο καφές περιέχει καφεΐνη; Όχι. Η χημική αυτή ουσία βρίσκεται και σε άλλα φυτικά προϊόντα όπως το τσάι. Επιπλέον επικρατεί η τάση της προσθήκης καφεΐνης σε αναψυκτικά τύπου cola.

ΠΟΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΣΕ ΤΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΚΑΦΕΪΝΗ

Πως το σώμα αντιδρά στην καφεΐνη;
Η καφεΐνη είναι ελαφρύ διεγερτικό. Οι άνθρωποι διαφέρουν πολύ στην ευαισθησία τους απέναντι στην καφεΐνη. Αν και πολλά άτομα μπορούν να πιουν αρκετά φλιτζάνια καφέ μέσα σε μια ώρα και να μην παρατηρήσουν επιδράσεις, άλλα μπορούν να αισθανθούν κάποια επίδραση μετά από ένα σερβίρισμα.
Η καφεΐνη δεν συσσωρεύεται στο αίμα ή το σώμα και απεκκρίνεται φυσιολογικά μετά από μερικές ώρες από την κατανάλωση.
Σε ευαίσθητα άτομα τα tests δείχνουν ότι η καφεΐνη μπορεί να επιταχύνει τον χρόνο δράσης και να επιμηκύνει την εγρήγορση ποικίλων απαιτήσεων σε δραστηριότητες.

Ο καφές φέρνει αϋπνία;
Αυτό ισχύει κυρίως για όσους δεν πίνουν συχνά καφέ.
Σ' αυτήν την περίπτωση, ο ύπνος έρχεται με καθυστέρηση και είναι πιο διαταραγμένος αν ο καφές καταναλώθηκε 30-60 λεπτά πριν απ' την ώρα του. Άλλοι όμως δεν μπορούν να κοιμηθούν, ακόμη κι αν πιουν καφέ τρεις ή τέσσερις ώρες πριν πέσουν στο κρεβάτι. Όλα εξαρτώνται απ' την ευαισθησία του καθενός. Αντίθετα η καφεΐνη δεν επηρεάζει τον ύπνο όσων πίνουν συστηματικά καφέ. Για να μην έχει κάποιος αϋπνία, η καλύτερη λύση είναι να μην πιει καφέ ή να μην καταναλώσει προϊόντα που περιέχουν καφεΐνη, μετά τις πέντε το απόγευμα.

Ο καφές καλμάρει τους αγχώδεις;
Όχι. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η καφεΐνη συμβάλλει στην αύξηση του στρες στα αγχώδη άτομα ή σε όσους πάσχουν από κρίσεις πανικού.

Μπορούμε να πίνουμε καφέ όταν παίρνουμε φάρμακα;
Δεν θα ήταν λογική η απαγόρευση της κατανάλωσης ενός ή δύο φλιτζανιών καφέ σε κάποιον που ακολουθεί μία θεραπεία με φάρμακα. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η καφεΐνη ενισχύει ή αποδυναμώνει την επίδραση ορισμένων φαρμάκων. Η λήψη αγχολυτικών, αντικαταθλιπτικών και βαρβιτουρικών δεν πρέπει να συνοδεύεται από μεγάλη ποσότητα καφέ. Με άλλα φάρμακα επιβάλλεται λογική ποσότητα καφέ.

Ο καφές και το τσιγάρο είναι ένας κακός συνδυασμός;
Ο καφές και το τσιγάρο συνήθως πάνε μαζί. Όλες οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι καπνιστές έχουν την τάση να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες καφέ από τους μη καπνιστές. Η νικοτίνη έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της αποβολής της καφεΐνης απ' τον οργανισμό και ο καπνιστής νοιώθει την ανάγκη να αυξήσει την πρόσληψη καφεΐνης, για να διατηρήσει τα επίπεδά της στο αίμα του.
Σύμφωνα με τα πορίσματα των ερευνών, όσοι κόβουν το κάπνισμα δεν περιορίζουν την κατανάλωση καφέ πριν περάσουν τουλάχιστον έξι μήνες.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο ντεκαφεϊνέ καφές αυξάνει τη διάθεση για τσιγάρο.

Ο καφές διευκολύνει την πέψη;
Για πολλούς ένα καφεδάκι μετά το γεύμα είναι απαραίτητο για την χώνεψη. Αλλά οι διάφορες έρευνες δεν επιβεβαιώνουν αυτήν την άποψη, από τη στιγμή μάλιστα που ένας καφές δυσχεραίνει την πέψη πολλών άλλων. Και σ' αυτό το σημείο παίζει ρόλο η ευαισθησία του καθενός.

Αυξάνει η καφεΐνη τον κίνδυνο της καρδιαγγειακής νόσου;
Στους υγιείς, η μέτρια κατανάλωση καφέ (2-4 φλιτζάνια την ημέρα) δεν έχει δυσμενή αποτελέσματα στην καρδιά ή τα αγγεία. Καμία έρευνα δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην καρδιακή προσβολή και την κατανάλωση καφέ.
Όσον αφορά την αρτηριακή πίεση, ο καφές, το τσάι και τα άλλα καφεϊνούχα ροφήματα δεν προκαλούν κάποια συνεχή αύξηση.
Μερικά άτομα που είναι ευαίσθητα στην καφεΐνη μπορεί να έχουν την εμπειρία μιας πολύ μικρής, πρόσκαιρης αύξησης πίεσης στο αίμα, που συνήθως δεν διαρκεί περισσότερο από μερικές ώρες.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οποιαδήποτε αύξηση στην αρτηριακή πίεση, είναι μικρότερη από εκείνη που φυσιολογικά ανεβαίνει όταν ανεβαίνουμε σκαλιά.

Ο καφές προκαλεί εθισμό;
Η απότομη διακοπή του, σε όσους πίνουν συστηματικά καφέ, μπορεί να επιφέρει συμπτώματα στέρησης: αίσθημα κόπωσης, υπνηλία, πονοκέφαλο, εκνευρισμό. Με ένα φλιτζάνι καφέ τα συμπτώματα εξαφανίζονται αμέσως. Τα προβλήματα στέρησης αρχίζουν συνήθως 12 με 14 ώρες μετά το τελευταίο φλιτζάνι. Ευτυχώς όμως το στερητικό σύνδρομο υποχωρεί σιγά σιγά για να εξαφανιστεί τελείως μετά από μία εβδομάδα.
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ποσότητα κατανάλωσης καφέ, για να δημιουργηθεί η εξάρτηση στην καφεΐνη.
Ακόμα και ένα φλιτζάνι δυνατού καφέ ή τρία κουτάκια coca cola, αρκούν για να προκαλέσουν εθισμό σε ευαίσθητα άτομα.
Ακόμα και τα νεογέννητα, των οποίων η μητέρα έπινε μεγάλες ποσότητες καφέ κατά την κύηση, παρουσιάζουν συμπτώματα στέρησης (εκνευρισμό, κινητικότητα, εμέτους) που εξαφανίζονται ύστερα από μερικές ημέρες.

Η καφεΐνη αυξάνει τον κίνδυνο του καρκίνου;
Η υποψία ότι η καφεΐνη θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας κινδύνου για ανάπτυξη κάποιας μορφής καρκίνου, δεν έχει αποδειχθεί με επιστημονικές έρευνες.
Δύο πρόσφατες μελέτες μεγάλου αριθμού ατόμων στη Νορβηγία (16.000) και στη Χαβάη (7.350) δεν βρήκαν σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση του καφέ και στον κίνδυνο για καρκίνο.
Αυτό εδραίωσε πιο στέρεα την προγενέστερη θέση της Αμερικάνικης Αντικαρκινικής Εταιρείας που έλεγε:
"Οι διαθέσιμες πληροφορίες δεν προτείνουν μία σύσταση κατά της μέτριας χρήσης καφέ. Δεν υπάρχει ένδειξη ότι η καφεΐνη, ένα φυσικό συνθετικό τόσο του καφέ όσο και του τσαγιού, αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο στον άνθρωπο".

Έχει η καφεΐνη κάποια συμμετοχή στην ανάπτυξη νοσημάτων του μαστού;
Όλες οι κλινικές μελέτες μέχρι σήμερα δείχνουν ότι η κατανάλωση καφεΐνης, δεν αυξάνει τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού και δεν σχετίζεται με την ανάπτυξη ινοκυστικής νόσου του μαστού.

Ο καφές ενισχύει τη σεξουαλικότητα;
Ο καφές δεν είναι αφροδισιακό, αλλά ένα διεγερτικό της διάθεσης και της ετοιμότητας. Αντίθετα, αν εμφανισθεί πρόβλημα στειρότητας σε ένα ζευγάρι, συνίσταται στους δύο συντρόφους να περιορίσουν την κατανάλωση καφέ. Πάντως αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι παρουσιάζεται μείωση της γονιμότητας σε όσους κάνουν υπερκατανάλωση καφέ.

Επηρεάζει η καφεΐνη τα παιδιά περισσότερο απ' τους ενήλικες;
Τα παιδιά δεν είναι πιο ευαίσθητα στις επιδράσεις της καφεΐνης απ' ότι οι ενήλικες. Γενικά η καφεΐνη αποβάλλεται απ' το σώμα δύο φορές πιο γρήγορα στα παιδιά απ' ότι στους ενήλικες.