Η νευρογενής ανορεξία αποτελεί διαταραχή της διατροφικής συμπεριφοράς σε σχέση με τον έλεγχο του βάρους, η οποία ουσιωδώς βλάπτει τη σωματική υγεία και την ψυχοσωματική λειτουργία. Το άτομο αρνείται να διατηρήσει το ελάχιστο -για την ηλικία και το ύψος του- σωματικό βάρος, παρουσιάζει έντονο φόβο για την παχυσαρκία και την αύξηση βάρους, ώστε το βάρος του να υπολείπεται 15% με 20% του φυσιολογικού. Ενώ το βάρος του υπολείπεται του φυσιολογικού, αισθάνεται παχύσαρκος.

Τα κορίτσια που παρουσιάζουν νευρογενή ανορεξία εμφανίζουν διαταραχές της περιόδου και φτάνουν γρήγορα στην αμηνόρροια. Το δέρμα ξεραίνεται, παρουσιάζεται υπόταση, αδυναμία, βραδυκαρδία, αναιμία, λευκοπενία, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, αύξηση της ουρίας και της κρεατινίνης, υποκαλιαιμία, υπονατραιμία, δυσκοιλιότητα, χαμηλή θυροξίνη, αύξηση της κορτιζόλης στο πλάσμα και οστεοπόρωση. Συχνά πλησιάζουν στον θάνατο. Στην ουσία, η μόνη τους ασχολία είναι το πώς θα ελέγξουν το βάρος τους.

Πού εντοπίζεται

Η νευρογενής ανορεξία παρουσιάζεται κυρίως σε νεαρά κορίτσια (14 - 18 ετών) και σπανιότερα σε αγόρια (1/10 των περιπτώσεων). Είναι άτομα που παρουσιάζουν ψυχολογικά προβλήματα και χρησιμοποιούν τη σίτιση για να τα αντιμετωπίσουν και ενδεχόμενα να τα λύσουν. Αφορά κυρίως στη λευκή φυλή, πρόκειται συχνότατα για χαρισματικά άτομα και για καλούς μαθητές που ανήκουν σε εύπορες και ανώτερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις.

Τελευταία, η νευρογενής ανορεξία έχει επεκταθεί και σε άλλες φυλές και σε διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός γυναικών παρουσιάζει έντονα προβλήματα στη σχέση του με το φαγητό. Τα άτομα αυτά αυτοεπιβάλλουν την άρνηση τροφής και με την απόλυτη θέλησή τους περιορίζουν τη λήψη της με μόνη δικαιολογία το πάχος.

Η διαταραχή αυτή δεν αφορά σε αυτή καθαυτή την όρεξη, αφορά κυρίως στο σωματικό σχήμα, όπως το αντιλαμβάνεται ο ασθενής. Πρόκειται για βαριά ασθένεια που μπορεί σε ένα ποσοστό 10% να καταλήξει στον θάνατο ύστερα από 10 - 15 χρόνια διάρκειας.

Οι τύποι και τα αίτια

Περιγράφονται δύο τύποι νευρογενούς ανορεξίας. Ο ένας αφορά στη στέρηση τροφής όπου επικρατεί η δίαιτα, η νηστεία και συχνά παράλληλα η υπερβολική άσκηση για να επιτύχει ο ασθενής μεγάλη απώλεια θερμίδων.
Αντίθετα, στον άλλο τύπο υπερβολικής λήψης τροφής και στη συνέχεια αποβολής και κάθαρσης επικρατεί η πρόκληση εμετού, η λήψη διουρητικών ή/και καθαρκτικών, καθώς και ο εμετός έπειτα από υπερβολική, σχεδόν βουλιμική, λήψη τροφής. Η υπερβολή καμιά φορά οδηγεί αυτά τα άτομα στον εμετό ακόμα και μετά τη λήψη ελάχιστης ποσότητας τροφής.

Η αιτιολογία δεν είναι απόλυτα γνωστή. Έχουν αναφερθεί γενετικοί, βιολογικοί, κοινωνικοί και κυρίως ψυχολογικοί μηχανισμοί που προσπαθούν να εξηγήσουν την αιτιολογία της νευρογενούς ανορεξίας.

Η νόσος των 'διάσημων σκελετών'

Στους κοινωνικούς μηχανισμούς είναι ενδιαφέρον  να αναφέρουμε το πώς από το τέλος του 19ου αιώνα στη Γαλλία και στη συνέχεια στην Αγγλία δίνεται μεγάλη έμφαση στη σωματική λεπτότητα, σε αντίθεση με τον σωματότυπο των ευγενών. Το λεπτό καχεκτικό εκείνο σώμα είχε αρχίσει να χαρακτηρίζεται ασθένεια και δόθηκε έμφαση στο ψυχολογικό υπόβαθρο. Χαρακτηρίστηκε επίσης και άρνηση της θηλυκότητας.

Προοδευτικά όμως, το λεπτό σώμα έρχεται στην επικαιρότητα, γίνεται κοινωνικά παραδεκτό και συμβολίζει την καταξιωμένη γυναίκα. Σε ορισμένα επαγγέλματα η νευρογενής ανορεξία απαντάται συχνότερα και η αδυναμία είναι απαραίτητη για τη συνέχιση της εργασίας ή της ασχολίας, όπως σε αθλήτριες ορισμένων αθλημάτων και επίσης στα top models που δίκαια ονομάστηκαν 'διάσημοι σκελετοί'. Μην ξεχνάμε, επίσης, και μια μικρή κατηγορία γυναικών στην ηλικία περίπου των 40 - 50 ετών που θέλουν να μοιάσουν στα νεαρά κορίτσια και καταλήγουν στη νευρογενή ανορεξία.

Η θεραπεία

Το πρόβλημα είναι ότι οι ασθενείς δεν παραδέχονται ότι έχουν πρόβλημα. Αφού το κατανοήσουν, βασικός σκοπός είναι η αποκατάσταση της θρέψης του ασθενούς.

Οι ανορεξικοί έχουν ανάγκη τη βοήθεια ψυχιάτρου - ψυχολόγου, διατροφολόγου και παθολόγου, οι οποίοι για μεγάλο χρονικό διάστημα θα προσπαθήσουν να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους. Βασικά ο ασθενής πρέπει να παραδεχτεί την εμμονή του ότι το βάρος του είναι υπερβολικό, ενώ στην πραγματικότητα είναι πολύ κάτω από το φυσιολογικό. Οι ανορεξικοί χρειάζονται μακροχρόνια θεραπεία και παρακολούθηση. Σε πολλές περιπτώσεις χορηγούνται και αντικαταθλιπτικά.

Σε ελαφρές καθώς και σε έγκαιρα διαγνωσμένες περιπτώσεις μπορούν να παραμείνουν εκτός νοσοκομείου και στο θεραπευτικό πλάνο μπορεί να ενσωματωθεί και η οικογένεια. Νοσηλεία χρειάζονται οι βαριές περιπτώσεις, στις οποίες είναι αναγκαία η σίτιση και η ενυδάτωση.