Η Μελπομένη ήταν Μούσα της Ελληνικής μυθολογίας. Ήταν η μούσα της τραγωδίας, παρόλο τα χαρούμενα τραγούδια της. Κατά τη Θεογονία του Ησιόδου και του Απολλοδώρου ήταν κόρη του Δία και της Μνημοσύνης και μητέρα των Σειρήνων μετά του Αχελώου. Στην αρχή θεωρούταν μούσα του μέλους ή της ωδής, εξ ου και το όνομά της. Σ΄ αυτήν αποδίδεται η εφεύρεση της βαρβίτου με την οποία μέλπουσα «καθήδυνε» τους θνητούς ακροατές της, «θνητοίσι μελίφρονα βάρβιτον εύρε» (Ανθολογία ΙΧ 504) περιστοιχιζόμενη από την ακολουθία της, τις Ώρες και τις Νύμφες. Αργότερα όμως αποβαίνει η κατ΄ εξοχή μούσα της θεατρικής τραγωδίας. Με την Μελπομένη παρομοιάζεται, σε επίγραμμα τουΑγαθίου η τραγωδός Αριάδνη της οποίας το άσμα, λέγει, αδόμενο με τραγικό στόμφο, έμοιαζε με την ηχηρή και πύρινη ωδή της Μούσας της Τραγωδίας. Η Μελπομένη ως Μούσα συνοδεύει με τις άλλες Μούσες τον Απόλλωνα αλλά και συνεργάζεται με τον Διόνυσο

Στις αγγειογραφίες συχνά απεικονίζεται κοντά στον Διόνυσο με μία τραγική μάσκα και φορώντας κοθόρνους, υποδήματα που παραδοσιακά φορούσαν οι τραγικοί ηθοποιοί. Συχνά επίσης κρατά μαχαίρι ή ρόπαλο (κορύνη) στο ένα χέρι και την τραγική μάσκα στο άλλο. Στο κεφάλι της απεικονίζεται να φορά στέμμα από κυπαρίσσι. Ενίοτε φέρει και ξίφος (επίδειξη θεατρικών παραστάσεων).

Η Μούσα αυτή έχει συναντήσει και υπερνικήσει την τραγωδία. Ενώ μέσα από τις καταστροφές η Μελπομένη έχει δει την τραγωδία σε όλες της τις μορφές, μέσα από αυτή την τραγωδία βοηθά να προβάλει ο θρίαμβος του ανθρώπινου πνεύματος. Θα λειτουργήσει ως οδηγός, για να εμπνεύσει τον άνθρωπο να αντεπεξέλθει την καταιγίδα.