Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο (AICR) εκτιμά πως αν η μοναδική διαιτητική παρέμβαση που κάναμε αφορούσε την αύξηση των φρούτων και λαχανικών που καταναλώνουμε καθημερινά σε 5 μερίδες, θα είχαμε μείωση του ρίσκου για εκδήλωση καρκίνου γενικά, έως και 20%.

Η προστατευτική δράση των λαχανικών συγκεκριμένα, οφείλεται σε μια πληθώρα ουσιών (φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και δεκάδες άλλα βιοενεργά συστατικά) που δρουν είτε μεμονωμένα είτε συνεργιστικά.
Η ποικιλία στην πρόσληψη των λαχανικών, μας παρέχει ένα κοκτέιλ φυσικών συστατικών που δημιουργεί μια φυσική ασπίδα απέναντι στον καρκίνο.

Ποια συστατικά προστατεύουν από την εμφάνιση καρκίνου;

Τα τελευταία χρόνια οι επιδημιολογικές έρευνες πάνω στη σχέση της διατροφής με τον καρκίνο δείχνουν αδιάκοπα την αντίστροφη σχέση μεταξύ της αυξημένης πρόσληψης λαχανικών και του ρίσκου εμφάνισης καρκίνων. Έτσι λοιπόν είναι πλέον ευρύτατα γνωστό ότι η επαρκής πρόσληψη φυτικών ινών προστατεύει από τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Ωστόσο, πρόσφατες κλινικές μελέτες προχωρούν ένα βήμα παραπέρα, ερευνώντας τη σχέση συγκεκριμένων φυτοχημικών συστατικών με συγκεκριμένους τύπους καρκίνων. Έτσι, συγκεκριμένα λαχανικά έχουν αποκτήσει πλέον την ταυτότητα του 'αντικαρκινικού τροφίμου'.

Κυρίαρχη θέση ανάμεσα στα συστατικά που έχουν μελετηθεί κατέχουν τα αντιοξειδωτικά των λαχανικών (κρυπτοξανθίνες, λυκοπένιο, ινδόλες κ.α.). Από τα πρώτα συστατικά που φάνηκε να έχουν προστατευτική αντιοξειδωτική δράση ήταν η βιταμίνη C που εκτός από τα εσπεριδοειδή, τις φράουλες και το ακτινίδιο βρίσκεται σε αφθονία στο μπρόκολο, το κατσαρό λάχανο και το κουνουπίδι, καθώς και το β-καροτένιο που το συναντάμε στα κίτρινα και κόκκινα λαχανικά (καρότα, λάχανο). Η συστηματική πρόσληψή τους έχει συσχετιστεί με μείωση του ρίσκου για καρκίνο του προστάτη, του δέρματος, του μαστού, ενώ η σχέση τους με τον καρκίνο του πνεύμονα δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί απόλυτα, καθώς υπάρχουν αντικρουόμενα αποτελέσματα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως τα τελευταία χρόνια έχουν προκαλέσει και οι δράσεις συγκεκριμένων καροτενοειδών, όπως η λουτεΐνη και το λυκοπένιο. Η λουτεΐνη που ανήκει στην οικογένεια των ξανθοφυλλών, θεωρείται ένα ισχυρότατο αντιοξειδωτικό συστατικό που έχει μεγάλη βιοδιαθεσιμότητα στον οργανισμό μας. Βρίσκεται σε διάφορους ιστούς και τους προστατεύει από αντιοξειδωτικό εκφυλισμό. Μεγάλη περιεκτικότητα σε λουτεΐνη έχουν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι, το μαρούλι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, η ρόκα, ο αρακάς, καθώς και το μπρόκολο. Ο προστατευτικός μηχανισμός ενδέχεται να περιλαμβάνει την εκλεκτική ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος, τη μείωση των οξειδωτικών βλαβών και την προστασία του DNA των κυττάρων.

Το λυκοπένιο είναι άλλο ένα σημαντικό καροτενοειδές που βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στη ντομάτα. Θεωρείται ισχυρό αντιοξειδωτικό και σχετίζεται με μείωση του κινδύνου για εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη.

Πώς μας αποτοξινώνουν τα λαχανικά;

Η έννοια της αποτοξίνωσης βρίσκει τον χαρακτηριστικότερο εκπρόσωπό της στα λαχανικά. Ορισμένα από τα συστατικά των λαχανικών έχουν την ιδιότητα να απομακρύνουν από τον οργανισμό μας ανεπιθύμητες ή επικίνδυνες ουσίες. Οι πολυφαινόλες, για παράδειγμα, που βρίσκονται σε πληθώρα λαχανικών έχουν την ιδιότητα να απομακρύνουν τις βλαβερές ουσίες που παράγονται κατά την επεξεργασία του κρέατος.

Οι ετεροκυκλικές αρωματικές αμίνες που βρίσκονται σε ορισμένα αλλαντικά ή παράγονται κατά το τηγάνισμα του κρέατος και το ψήσιμο στα κάρβουνα, έχουν κατηγορηθεί για καρκινογενέσεις. Αν και η αποβολή τους από το σώμα μας είναι μια διαδικασία δύσκολη και χρονοβόρα, μπορεί να επιταχυνθεί όταν καταναλώνουμε αρκετά λαχανικά. Έτσι οι πολυφαινόλες ενεργοποιούν τα ενζυμικά συστήματα του οργανισμού που αποβάλλουν τις ουσίες αυτές και διευκολύνεται η απέκκρισή τους.

Το μυστικό βρίσκεται στην ποικιλία των χρωμάτων

Αν μας έκανε κάποιος την ερώτηση: 'Ποιο λαχανικό μας προστατεύει περισσότερο από τον καρκίνο;', η σωστή απάντηση θα ήταν ότι το κλειδί είναι να επιλέγουμε ποικιλία λαχανικών. Δεν υπάρχει ένα και μοναδικό λαχανικό που να περιέχει όλες τις προστατευτικές ουσίες που αναφέραμε. Το μυστικό είναι να χρησιμοποιούμε στις σαλάτες μας όλα τα λαχανικά διαφορετικού χρώματος. Τα διαφορετικά χρώματα εξασφαλίζουν ποικιλία και επάρκεια σε προστατευτικά στοιχεία. Έτσι λοιπόν, βάζοντας τη φαντασία μας να δουλέψει όταν φτιάχνουμε τη σαλάτα μας, ξέρουμε ότι η ασπίδα μας ενάντια του καρκίνου γίνεται ισχυρότερη.