Όσο σηµαντικός είναι ο καλός ύπνος για εµάς τους µεγάλους άλλο τόσο, και περισσότερο, είναι για τα παιδιά. Πώς θα τα βοηθήσουµε όµως να αποκτήσουν τις σωστές συνήθειες;
Άρνηση να πάει για ύπνο, προφάσεις για να σηκωθεί από το κρεβάτι... Αυτά και άλλα πολλά κάνουν πολλούς γονείς να σκέφτονται µε…τρόµο την ώρα του ύπνου των µικρών τους, καθώς συχνά το να τα πείσουν να πάνε στο κρεβάτι και να παραµείνουν εκεί αποδεικνύεται άθλος. Αν µέχρι τώρα λοιπόν δεν έχετε βρει τον τρόπο για να τα καταφέρετε, το κείµενο που ακολουθεί θα σας φανεί τουλάχιστον διαφωτιστικό.
Τι δεν πρέπει να κάνετε
Αποφύγετε τις εντάσεις την ώρα που το παιδί ετοιµάζεται να κοιµηθεί. Επίσης σε καµία περίπτωση µην έχετε τηλεόραση στο δωµάτιό του και µην το αφήνετε να παρακολουθεί τηλεοπτικά προγράµµατα, ταινίες κ.λπ. που προορίζονται για ενήλικες. Τέλος, µην του λέτε ιστορίες που µπορεί να το τροµάξουν, ειδικά προτού πάει για ύπνο.
Τι φταίει;
Οι δυσκολίες στον ύπνο είναι µέρος της ανάπτυξης όλων των παιδιών ειδικά από 18 µηνών µέχρι 6 χρόνων. Κι αυτό επειδή τότε τα παιδιά είναι ιδιαίτερα δραστήρια, εισπράττουν πληθώρα ερεθισµάτων και δέχονται δύσκολα ό,τι ανακόπτει αυτή τους την κινητικότητα όπως ο ύπνος. Η αντίδρασή τους αυτή όµως µπορεί να σχετίζεται και µε το περιβάλλον του παιδιού (δυσκολία στη σχέση µε τους γονείς κ.λπ.) αλλά και µε όσα έχουν συµβεί κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Το παιδί λοιπόν µπορεί έτσι να εκφράζει το συσσωρευµένο άγχος του, καθώς την ώρα του ύπνου είναι µόνο του και νιώθει απροστάτευτο. Συνήθως πάντως το πρόβληµα υποχωρεί αν βελτιωθούν οι συνθήκες. Κάποιες φορές ωστόσο οι σοβαρές διαταραχές στον ύπνο αποτελούν συµπτώµατα προβληµάτων όπως το άγχος, η κατάθλιψη ή η επιληψία, γι’ αυτό καλό είναι να απευθύνεστε στους ειδικούς.
Γιατί χρειάζεται ύπνο;
Ο ύπνος στα παιδιά λειτουργεί σαν µια «στρόφιγγα» που κλείνει τη ροή των ερεθισµάτων που δέχονται όλη τη µέρα βοηθώντας τα να τα επεξεργαστούν. Το βασικότερο όµως είναι ότι κατά τη διάρκειά του εκκρίνεται η αυξητική ορµόνη, η οποία συµβάλλει καθοριστικά στη σωµατική τους ανάπτυξη.
Μόνο του ή µαζί σας;
Πολλά παιδιά κοιµούνται µε τους γονείς τους ακόµα και σε σχετικά µεγάλη ηλικία, γεγονός που δείχνει µια εξάρτηση που µπορεί να βάλει εµπόδια στην κοινωνικότητά τους κ.ά.. Συχνά οι ίδιοι οι γονείς ενθαρρύνουν αυτή τη συµπεριφορά, καθώς θεωρούν ότι έτσι αναπληρώνουν το χρόνο που δεν τους αφιερώνουν όλη την ηµέρα ή καλύπτουν την κακή συζυγική τους σχέση κ.λπ. Ωστόσο το παιδί πρέπει να έχει δικό του δωµάτιο από το δεύτερο εξάµηνο της ζωής του ώστε να µάθει να λειτουργεί αυτόνοµα. Αν αυτό δεν είναι εφικτό λόγω έλλειψης χώρου κ.λπ., πρέπει τουλάχιστον να έχει δικό του κρεβάτι.
Πόσο ύπνο χρειάζεται;
Κάθε παιδί έχει διαφορετικές ανάγκες ύπνου. Γενικά όµως τα βρέφη πρέπει να κοιµούνται περίπου 16 ώρες ενώ τα παιδιά 2-3 ετών γύρω στις 13. Από τα 3 έως και τα 18 τους χρόνια τα παιδιά έχουν ανάγκη από τουλάχιστον 8-9 ώρες ύπνου.
Για ήσυχα βράδια
Σεβαστείτε τις συνήθειές του
Εντοπίστε ήδη από την αρχή της ζωής του τις ανάγκες, τις συνήθειες και τους ρυθµούς του. Κάθε παιδί έχει το δικό του βιολογικό ρολόι, το οποίο πρέπει να σεβαστείτε. Μόνο τότε θα καταφέρετε να φτιάξετε ένα ωράριο που να του ταιριάζει και να αναπτύξετε την κατάλληλη µέθοδο για να το χειριστείτε.
Τηρήστε τους χρόνους
Φροντίστε από τον πρώτο κιόλας µήνα ζωής του παιδιού να ρυθµίσετε ένα συγκεκριµένο πρόγραµµα ύπνου σεβόµενοι πάντα τους ρυθµούς του χωρίς να το ενοχλείτε ώστε να αποκτήσει σταθερές συνήθειες. Επίσης, αν πλησιάζει η ώρα του ύπνου και το παιδί έχει καταπιαστεί µε κάτι, πρέπει να του αφήνετε λίγο χρόνο για να το ολοκληρώσει πριν πάει στο κρεβάτι. Τέλος, καλό είναι να καθορίζετε την ώρα ύπνου του γύρω στις 9 µε 9.30 το βράδυ (ανάλογα πάντα µε το πρόγραµµά του) µε εξαίρεση τις διακοπές και τα σαββατοκύριακα που µπορείτε να είστε πιο χαλαροί.
Προετοιµάστε το σωστά
∆ηµιουργήστε µια ευχάριστη ρουτίνα πριν από τον ύπνο συζητώντας µαζί του όσα έχουν συµβεί κατά τη διάρκεια της ηµέρας, διαβάζοντάς του ένα παραµύθι κ.λπ.
∆είξτε χαρακτήρα...
...αν το παιδί βρίσκει προφάσεις προκειµένου να µην πάει στο κρεβάτι ή να το… εγκαταλείψει το συντοµότερο δυνατό. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να είστε σταθεροί αλλά όχι πιεστικοί. Αν π.χ. σηκώνεται για νερό, πείτε του να µείνει στο κρεβάτι και πηγαίνετέ του το εσείς, ενώ αν σηκώνεται συνέχεια, γυρίζετέ το ήρεµα πίσω όσες φορές χρειαστεί. Βοηθάει επίσης να του δίνετε ένα βιβλίο να ξεφυλλίζει στο κρεβάτι (στα µεγαλύτερα παιδιά).
Αν το παιδί µεταφέρει την ώρα του ύπνου του όλο και πιο αργά, πείστε το να πηγαίνει για ύπνο ένα τέταρτο νωρίτερα κάθε 2-3 µέρες ώστε να επαναφέρετε το κανονικό του ωράριο.

Της Χρύσας Γιαννοπούλου
Με τη συνεργασία των Αλεξάνδρας Καππάτου, ψυχολόγου - παιδοψυχολόγου, συγγραφέα, και Μαρίας Καράντζα, παιδίατρου