Το καρπούζι (Citrullus lanatus) είναι ένα φρούτο το οποίο προέρχεται από τη νότια Αφρική. Οι ποικιλίες που καταναλώνονται σήμερα μπορούν να φτάσουν σε βάρος αρκετά κιλά. Το καρπούζι είναι λείο εξωτερικά με σκούρες και ανοικτές πράσινες ρίγες. Η φλούδα του είναι αρκετά σκληρή, με πάχος περίπου ένα εκατοστό και με άσπρο χρώμα στο εσωτερικό. Το κύριο μέρος του καρπουζιού στο εσωτερικό είναι μαλακό, κόκκινο, περιέχει μεγάλο αριθμό μαύρων σπόρων (ή και άσπρων) και μεγάλες ποσότητες νερού.

Το καρπούζι εμφανίζεται σε ιερογλυφικά της Αρχαίας Αιγύπτου. Τον 10ο αιώνα μ.Χ. καλλιεργείται στην Κίνα και τον 13ο αιώνα εμφανίζεται στην Ευρώπη. Η ελληνική λέξη του φρούτου είναι 'υδροπέπων' (αντίστοιχα στην αγγλική γλώσσα water-melon). Η λέξη 'καρπούζι' προέρχεται από την αντίστοιχη τουρκική karpuz, η οποία ανάγεται στην περσική xarbuz(a).

Στην Ελλάδα ωριμάζει το καλοκαίρι και είναι ένα από τα πιο δροσιστικά καλοκαιρινά φρούτα, ιδανικό για κατανάλωση σε φέτες ή σε φρουτοσαλάτες. Μπορεί επίσης να χτυπηθεί στο μπλέντερ και να γίνει γρανίτα ή αναψυκτικό, με ή χωρίς την προσθήκη μικρής ποσότητας αλκοόλ ή να γίνει και φρουτ-παντς. Ένας εξαίσιος συνδυασμός με το καρπούζι είναι οι ελιές, το άσπρο τυρί -συνήθως φέτα -ή ακόμη καλύτερα κυπριακό χαλούμι.

Το καρπούζι αποδίδει μόνο 30 θερμίδες ανά 100 γρ., 7,6 γρ. υδατάνθρακες, 94 γρ. νερό, ενώ παράλληλα περιέχει αρκετές φυτικές ίνες. Παράλληλα το καρπούζι περιέχει λίγη μόνο ζάχαρη, κατ' ακρίβεια τη μισή από αυτή που περιέχει ένα μήλο. Η περιεκτικότητα του καρπουζιού σε σάκχαρο είναι 5%. Ο λόγος που έχει τόσο γλυκιά γεύση είναι ότι το σάκχαρο είναι η κυριότερη ουσία που του δίνει τη γεύση του. Η χημική του ανάλυση έχει δείξει ότι είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α, θειαμίνη, B6, C, λυκοπένιο, κάλιο και φυτικές ίνες, ενώ δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη. Πιο συγκεκριμμένα περιέχει:

• Βιταμίνη C και βήτα-καροτίνη, οι οποίες προστατεύουν από διάφορους μορφές καρκίνου. Επίσης η βιταμίνη C βοηθά στην καταπολέμηση των μολύνσεων και κάποιων ουσιών που επιταχύνουν την γήρανση του οργανισμού.
• Βιταμίνη Α, η οποία είναι σημαντική για την υγεία των ματιών και τη νυκτερινή όραση και βοηθά κάποια κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού, τα λεμφοκύτταρα, να καταπολεμούν τις μολύνσεις.
• Βιταμίνη Β6, που συμβάλλει στην παραγωγή κάποιων ουσιών, οι οποίες με τη σειρά τους είναι υπεύθυνες για πολύ σημαντικές λειτουργίες όπως είναι η αντιμετώπιση του άγχους και του πανικού. Είναι η βιταμίνη που βοηθά την ψυχική μας ισορροπία.
• Κάλιο, το οποίο συμβάλλει στη ρύθμιση της λειτουργίας της καρδιάς και της πίεσης του αίματος.
• Φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν τη λειτουργία του παχέος εντέρου και συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
• Λυκοπένιο, που είναι η ουσία που δίνει το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες, στο καρπούζι και σε όλα τα άλλα κόκκινα φρούτα και λαχανικά. Το λυκοπένιο έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ είναι βιολογικά περισσότερο ενεργό και διαθέσιμο για τον οργανισμό μας σε σύγκριση με εκείνο που περιέχεται στη ντομάτα (το πιο γνωστό εκπρόσωπο του λυκοπενίου).

Τα είδη καρπουζιού που υπάρχουν σήμερα είναι τα ακόλουθα:

• Sugar Baby: Στρογγυλό, βαθύ πράσινου χρώματος στο φλοιό, με κόκκινη σάρκα.
• Crimson Sweet: Στρογγυλό, ελαφρώς πεπλατυσμένο με ριγωτό φλοιό.
• Charleston Grey: Πεπλατυσμένο, χρώματος πράσινου σκούρου με αρκετά σκούρες ρίγες.
• Ice-box: Φρούτο πολύ στρογγυλό και σχετικά μικρό, με φλοιό ανοιχτό πράσινο με ρίγες και με σάρκα χρώματος κόκκινου ή κίτρινου.