Η εγκυμοσύνη είναι μια σημαντική περίοδος για τη ζωή μιας γυναίκας. Στην περίοδο αυτή των 9 μηνών, γίνονται σημαντικές αλλαγές στο σώμα και στον οργανισμό της, με αποτέλεσμα πολλές φορές να δημιουργούνται διάφορα προβλήματα που αφορούν στη φυσιολογική λειτουργία όλων των συστημάτων.

Τα μάτια είναι συχνά αποδέκτες των αλλαγών αυτών. 'Ετσι, μπορούν να υπάρξουν αλλαγές στην όραση της εγκύου, κάτι το οποίο θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, καθώς σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις και σε καταστάσεις που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, καθορίζεται και η τεχνική με την οποία θα γίνει ο τοκετός (φυσιολογικός ή καισαρική τομή).

Μεταβολές στην όραση κατά την εγκυμοσύνη

Μυωπία

Οι ορμονικές αλλαγές κατά την εγκυμοσύνη, έχουν ως αποτέλεσμα να μεταβάλλεται συχνά η όραση. 'Ετσι κατά την εγκυμοσύνη, μπορεί να εμφανισθεί μια μυωπία ή να επιδεινωθεί μια προϋπάρχουσα μυωπία, με συνέπεια τη μείωση της οπτικής οξύτητας με ή χωρίς τα γυαλιά που πιθανότατα να χρησιμοποιούσαμε.

Οι μεταβολές της όρασης είναι αποτέλεσμα της διαφορετικής διαίρεσης των υγρών του σώματος ή των ορμονών ή και των δύο, τα οποία επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα μετά τον τοκετό. Μερικές από τις μεταβολές στην όραση, οφείλονται στην παροδική πάχυνση του κερατοειδούς και σε δευτερεύουσες αλλαγές στο δείκτη διάθλασης του κερατοειδούς κατά την κύηση.

Είναι πιθανή επίσης μια παροδική μεταβολή της προσαρμογής και της εστίασης. Ετσι, λοιπόν, πολλές γυναίκες επισκέπτονται τον οφθαλμίατρό τους αναφέροντας μια πτώση της όρασης. Συνήθως, η πτώση αυτή διορθώνεται με τα κατάλληλα γυαλιά, αλλά αν δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη, κυρίως για επαγγελματικούς λόγους, καλό είναι να περιμένουμε ακόμη και μερικές εβδομάδες μετά τον τοκετό πριν αλλάξουμε τα γυαλιά μας, αν φοράμε ήδη ή πριν φορέσουμε ένα ζευγάρι καινούρια γυαλιά. Συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας αν υπάρξει η παραμικρή αλλαγή στην όρασή σας.

Φακοί επαφής

Για εκείνες τις γυναίκες που είναι χρήστριες φακών επαφής, είναι καλό να αποφεύγεται η χρήση τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι αλλαγές που μπορεί φυσιολογικά να υποστεί ο κερατοειδής, μπορούν να κάνουν δύσκολη την εφαρμογή των φακών επαφής στα μάτια και ειδικά των σκληρών. Επίσης, επειδή η αισθητικότητα και η ευαισθησία του κερατοειδούς μειώνεται κατά την εγκυμοσύνη, η εφαρμογή των φακών επαφής γίνεται πιο επικίνδυνη, ακριβώς επειδή ένας μικροτραυματισμός ή μια μόλυνση (κερατίτιδα) γίνονται πιο δύσκολα αντιληπτές.

Υπέρταση κήυσης-εκλαμψία

Συνήθως εμφανίζεται μετά τις 20 εβδομάδες κύησης. Η πίεση μπορεί να φτάσει και σε πολύ υψηλά και επικίνδυνα για τη ζωή της εγκύου επίπεδα. Τα μάτια επηρεάζονται άμεσα από αυτές τις παθολογικές καταστάσεις. 'Ετσι, μπορεί να δημιουργηθεί η λεγόμενη υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια, δηλαδή αλλαγές οφειλόμενες στην υψηλή πίεση των αγγείων του αμφιβληστροειδούς χιτώνα (του βυθού του ματιού) και σε πιο προχωρημένα στάδια μικροαιμορραγίες στο βυθό καθώς και οίδημα του οπτικού νεύρου.

Ειδικά το τελευταίο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, καθότι δείχνει και μια ενδοκρανιακή υπέρταση. Επίσης, μπορεί να παρατηρηθεί και μια αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, η οποία έχει όμως καλή πρόγνωση για την όραση της μητέρας και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό.

Η σοβαρότητα των βλαβών στο βυθό του ματιού, σχετίζεται με τον κίνδυνο θανάτου του εμβρύου και με βλάβες στα νεφρά της μητέρας. Αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια σημαντική και εξελικτική αμφιβληστροειδοπάθεια ή αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς χιτώνος, θα πρέπει να παρθούν αποφάσεις για τη συνέχιση της εγκυμοσύνης ή αν είμαστε κοντά στον τελευταίο μήνα θα πρέπει να αποφασιστεί η έκτακτη καισαρική τομή. Πολλές φορές όμως, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης με την κατάλληλη θεραπεία θέτει υπό έλεγχο και τις παθολογικές αυτές συνέπειες των ματιών. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να επιλαμβάνεται πάντοτε και ο οφθαλμίατρος.

Κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια

Οφείλεται στη δημιουργία οιδήματος στην περιοχή της ωχράς με ξαφνική πτώση της όρασης. Συνήθως, διορθώνεται με τα σωστά υπερμετρωπικά γυαλιά. Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη θεραπεία αλλά ο απλός οφθαλμολογικός έλεγχος, και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό. Σπανίως χρειάζεται να γίνει θεραπεία με laser.

Διαβήτης και εγκυμοσύνη

Ο διαβήτης (υψηλή συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα) είναι γνωστό ότι μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα μάτια και ειδικά στον αμφιβληστροειδή χιτώνα προκαλώντας τη γνωστή διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ). Ας δούμε όμως, ειδικά, τι χρειάζεται να ξέρουμε για την εγκυμοσύνη και τι πρέπει να γνωρίζουν οι μέλλουσες μητέρες και ειδικά εκείνες που πάσχουν από διαβήτη ή τον εμφανίζουν κατά την κύηση.

Κατά την περίοδο των 9 μηνών μπορεί να μειωθεί η όραση σε εκείνες τις μητέρες οι οποίες έπασχαν από διαβήτη πριν την εγκυμοσύνη τους. Οι έγκυες αυτές είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο από εκείνες που εμφανίζουν υψηλές συγκεντρώσεις σακχάρου στο αίμα για πρώτη φορά κατά την εγκυμοσύνη. Ετσι, οι τελευταίες διατρέχουν πολύ μικρό ρίσκο εμφάνισης ΔΑ και δεν χρειάζονται καμμία θεραπεία ή παρακολούθηση για τα μάτια τους. Ας δούμε πιο προσεκτικά τι γίνεται στις περιπτώσεις που υπάρχει το παθολογικό υπόβαθρο.

Στην περίπτωση προϋπάρχοντος διαβήτη, χωρίς όμως αλλοιώσεις στον βυθό του ματιού, το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών δεν εμφανίζει εξέλιξη και έτσι θα λέγαμε ότι δεν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για την όραση. Συνιστάται ο οφθαλμολογικός έλεγχος το πρώτο τρίμηνο και στη συνέχεια ένας επανέλεγχος το τελευταίο τρίμηνο της κύησης.

Αν υπάρχουν αλλοιώσεις στο βυθό του ματιού σε μη παραγωγική μορφή (μικροανευρύσματα, μικροαιμορραγίες, εξιδρώματα) τότε το 50% των γυναικών εμφανίζει εξέλιξη στη ΔΑ, η οποία υποχωρεί μετά τον τοκετό. Είναι όμως απαραίτητη η παρακολούθηση σε κάθε τρίμηνο ή και κάθε μήνα ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης και ανάλογα με την κρίση του θεράποντος ιατρού. Δεν χρειάζεται ειδική θεραπεία.

Στην περίπτωση που η μέλλουσα μητέρα έχει μια σοβαρής μορφής παραγωγική ΔΑ (νεογγειώσεις στο βυθό, ή την ίριδα) τότε είναι απαραίτητη η στενή παρακολούθηση της ασθενούς, καθώς και η θεραπεία με laser για την υποστροφή των αγγειών και την αποφυγή αιμορραγιών που θα έθεταν σε σοβαρό κίνδυνο την όραση. Ωστόσο, ακόμη και η παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν είναι ένδειξη για διακοπή της κύησης, αλλά μπορεί να είναι ένδειξη για καισαρική τομή από τη στιγμή που η έντονη πίεση κατά το φυσιολογικό τοκετό μπορεί να προκαλέσει αιμορραγίες στο βυθό του ματιού και στο υαλώδες με κίνδυνο απώλειας της όρασης.

Πονοκέφαλοι και ημικρανίες

'Ολες οι γυναίκες που υποφέρουν από πονοκεφάλους ή από ημικρανίες, μπορεί να έχουν μια επιδείνωση αυτών των συμπτωμάτων κατά την εγκυμοσύνη. Ολες οι έγκυες που εμφανίζουν συχνές ημικρανίες και πονοκεφάλους, θα πρέπει να ελέχγουν περιοδικά την αρτηριακή τους πίεση, τον βυθό του ματιού (βυθοσκόπηση) και τα οπτικά τους πεδία με σκοπό να αποκλεισθούν διάφορες παθολογίες του εγκεφάλου, όπως αδένομα υπόφυσης, ψευδόγκος εγκεφάλου, μηνιγκίωμα, εγκεφαλική αιμορραγία κτλ. που μπορεί να εμφανιστούν ή να επιδεινωθούν κατά την κύηση. Η μαγνητική τομογραφία (RMN) πολλές φορές είναι απαραίτητη για τη διάγνωση των περιπτώσεων αυτών.