Οι τεχνητές γλυκαντικές ύλες γίνονται όλο και περισσότερο κομμάτι της διατροφής, όχι μόνο όσων προσέχουν τη σιλουέτα τους, αλλά και όσων αποφεύγουν τη ζάχαρη για λόγους υγείας (όπως για παράδειγμα οι διαβητικοί). Ωστόσο, πολύ συχνά εμφανίζονται μη επιστημονικές αναφορές σε ενδεχόμενους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονεί η χρήση τους. Στόχος του συγκεκριμένου άρθρου είναι να παρουσιαστούν όλα τα δεδομένα για τις πιο γνωστές γλυκαντικές ουσίες, με έμφαση στα δεδομένα που αφορούν στην ασφάλειά τους.

Η πρώτη τεχνητή γλυκαντική ύλη, η σακχαρίνη (Ε 954), που ανακαλύφθηκε τυχαία στο Πανεπιστήμιο Hopkins πριν από 130 χρόνια είναι 300 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη και δεν αποδίδει θερμίδες. Με εξαίρεση μια μελέτη σε ποντίκια, του 1977, που τη συνέδεσε με την εμφάνιση καρκίνου, μελέτες σε ανθρώπους έχουν επανειλημένως δείξει ότι δεν προκαλεί καρκινογένεση και σήμερα κυκλοφορεί σε περισσότερες από 100 χώρες.

Η ακελσουφάμη-Κ (E950), ουσία 200 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη, είναι ανθεκτική σε υψηλές θερμοκρασίες και δεν προσδίδει θερμίδες. Αυστηροί έλεγχοι και περισσότερες από 50 μελέτες έχουν εδώ και 25 χρόνια οδηγήσει στην έγκρισή της από την Επιστημονική Επιτροπή για τα Τρόφιμα (SCF) και τον FDA. Η ασφάλειά της επανεξετάστηκε το 2003 (SCF) και η χρήση της θεωρήθηκε ασφαλής για όλες τις επιμέρους πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι έγκυες και οι διαβητικοί.

Η ασπαρτάμη (E951) είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη υποκατάστατη γλυκαντική ουσία. Αποδίδει 4 kcal ανά γραμμάριο, όσο δηλαδή και η ζάχαρη, αλλά καθώς είναι 200 φορές πιο γλυκιά από αυτή χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερη ποσότητα. Αν και η ασφάλειά της έχει μελετηθεί πιο διεξοδικά από κάθε άλλο πρόσθετο τροφίμων και δεν έχει βρεθεί θετική συσχέτιση με προβλήματα υγείας ή καρκινογένεση σε ανθρώπους, συχνά έχει αποτελέσει θέμα έντονης αντιπαράθεσης.

Πρόσφατα, εξαιτίας της μελέτης του Ιδρύματος Ramazzini που τη συνέδεσε με καρκινογένεση σε ποντίκια, η ασφάλεια χρήσης της επανεξετάστηκε από τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές αρχές. Τόσο η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA 2006) όσο και το FDA (2007) δήλωσαν ότι δεν φαίνεται να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση βάση της οποίας μπορεί να αμφισβητηθεί η ασφάλεια χρήσης της. Εντούτοις, η χρήση της πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με την κληρονομούμενη νόσο φαινυλκετονουρία.

Το κυκλαμικό οξύ (Ε 952), ουσία 30 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη και σταθερή σε υψηλές θερμοκρασίες, δεν αποδίδει θερμίδες. Η χρήση του έχει θεωρηθεί ασφαλής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), την Κοινή Επιτροπή για τα Πρόσθετα Τροφίμων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των Η.Π.Α. κλπ. Εξαιτίας μιας μεμονωμένης μελέτης σε πειραματόζωα του 1969, η χρήση του απαγορεύτηκε στις Η.Π.Α., αλλά έκτοτε περισσότερες από 75 επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι το κυκλαμικό οξύ είναι ασφαλές για χρήση.

Η Επιτροπή Αξιολόγησης για τον Καρκίνο του FDA δήλωσε ότι τα με βάση τα αποτελέσματα σειράς πειραμάτων, το κυκλαμικό οξύ δεν είναι καρκινογόνο και σήμερα εκρεμμεί πρόσφατη αίτηση επανέγκρισής του στις ΗΠΑ.

Η σουκραλόζη, που ανακαλύφθηκε πριν από 30 περίπου χρόνια, παρασκευάζεται από τη ζάχαρη αλλά είναι 600 φορές γλυκύτερη από αυτή. Η ασφάλειά της πιστοποιείται από περισσότερες από 100 μελέτες που πραγματοποιήθηκαν την τελευταία εικοσαετία. Κυκλοφορεί σε περισσότερες από 80 χώρες, ενώ στη Ευρώπη εκγρίθηκε μόλις το 2000 (EFSA).