Η Οδύσσεια πραγματεύεται τον περιπετειώδη νόστο (επαναπατρισμό) του ήρωα του Τρωικού Πολέμου και βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα, καθώς και το φόνο των μνηστήρων, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί στο παλάτι του και διεκδικούσαν τη γυναίκα του Πηνελόπη.

Η Οδύσσεια χωρίστηκε από τους Αλεξανδρινούς Γραμματικούς σε 24 ραψωδίες, που αριθμήθηκαν με τα μικρά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Κατά ομάδες οι ραψωδίες συναπαρτίζουν την Τηλεμάχεια (α-δ), όπου βλέπουμε το γιο του Οδυσσέα Τηλέμαχο να αναζητά τον πατέρα του, τη Φαιακίδα (ε-ν), όπου ακούμε τον ίδιο τον ήρωα να αφηγείται στους Φαίακες τις προηγούμενες περιπέτειές του και να φτάνει στην Ιθάκη, και τη Μνηστηροφονία (ξ-ω), την ιστορία της τιμωρίας των μνηστήρων.

Σαν οδύσσεια χαρακτηρίζεται μεταφορικά κάθε περιπλάνηση, ταλαιπωρία, περιπέτεια.

 Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Οίνοπας (Οίνοψ, δηλαδή αυτός που έχει την όψη ή το χρώμα του κρασιού) είναι γνωστός ένας από τους ευγενείς κατοίκους της Ιθάκης. Ο Οίνοπας ήταν ο πατέρας του Λειώδη, ενός από τους μνηστήρες της Πηνελόπης που τελικά σκοτώθηκε από τονΟδυσσέα. Ο Οίνοπας αναφέρεται στην Οδύσσεια του Ομήρου (ραψωδία φ, στίχος 144).

 Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ορσίλοχος είναι γνωστά τα παρακάτω 4 πρόσωπα, όλα από τα ομηρικά έπη:

1. Βασιλιάς των Φηρών της Μεσσηνίας, γιος του ποτάμιου θεού Αλφειού και πατέρας του Διοκλέους. Ο Ορσίλοχος αυτός αναφέρεται τόσο στην Ιλιάδα (Ε 546), όσο και στην Οδύσσεια (γ 488, φ 16, ως «Ορτίλοχος» από λάθος γραφή του Αριστάρχου). Είχε κάποτε φιλοξενήσει στο ανάκτορό του τον Οδυσσέα.
2. Εγγονός του προηγούμενου, γιος του Διοκλέους. Αυτός ο Ορσίλοχος πήρε πρόθυμα μέρος στον Τρωικό Πόλεμο μαζί με τον δίδυμο αδελφό του, τον Κρήθωνα, καθώς ήταν άριστοι γνώστες της τέχνης του πολέμου. Εκεί όμως σκοτώθηκαν από τον Αινεία (Ιλιάδα, Ε 542, 549).
3. Τρώας πολεμιστής του Τρωικού Πολέμου, που σκοτώθηκε σε αυτόν από τον Τεύκρο, ο οποίος αμέσως μετά τον Ορσίλοχο σκότωσε και άλλους επτά Τρώες (Ιλιάδα, Θ 274).
4. Ανύπαρκτο πρόσωπο, γιος δήθεν του Ιδομενέα, που είπε ο Οδυσσέας ότι τάχα τον είχε σκοτώσει στη διήγησή του προς τη θεά Αθηνά, η οποία είχε πάρει τη μορφή νέου βοσκού (Οδύσσεια, ν 260).

• Ο αστεροειδής 5284 Ορσίλοχος (5284 Orsilocus), που ανακαλύφθηκε το 1989 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από το δεύτερο από τα παραπάνω μυθικά πρόσωπα.