ΜΗ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ΕΞ ΕΠΑΦΗΣ Ή ΕΡΕΘΙΣΤΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ
Κατά την οξεία προσβολή, το δέρμα είναι ερυθρό, οιδηματώδες με κνησμό και επώδυνο. Παρουσιάζονται μικρές φυσαλίδες οι οποίες περιέχουν υγρό. Όπου το στρώμα της κερατίνης είναι λεπτό π.χ. στις παλάμες, εμφανίζονται μεγάλες φυσαλίδες.
Όταν η προσβολή είναι υποξεία εμφανίζεται ερυθρότης, απολέπιση και επώδυνες διαβρώσεις. Και στις δύο περιπτώσεις είναι δυνατόν να επισυμβεί δευτεροπαθής λοίμωξη. Στη χρόνια μορφή παρουσιάζονται επώδυνες διαβρώσεις κυρίως γύρω από τις αρθρώσεις των δακτύλων και αργότερα στις παλάμες.
Πιθανότερες αιτίες είναι τα απορρυπαντικά, η έκθεση σε ψυκτικά λάδια στις ελαφρές βιομηχανίες και η απολιπαντική ιδιότητα των καθαριστικών.
Στις οικοδομικές δραστηριότητες το έτοιμο σκυρόδεμα μπορεί να προκαλέσει ερεθιστική δερματίτιδα η οποία με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται σε ανοσολογική δερματίτιδα εξ επαφής οφειλόμενη στην ευαισθησία στο χρώμιο.

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ ΕΞ ΕΠΑΦΗΣ (ΔΕΕ)
Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι ένας τύπος IV επιβραδυνόμενης αντίδρασης στην οποία προσβάλλονται τα T - λεμφοκύτταρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις για να εκδηλωθεί η δερματική αντίδραση πρέπει να προηγηθούν επαναλαμβανόμενες εκθέσεις αλλά με δυνατές ευαισθητοποιές ουσίες όπως είναι το δινιτροχλωροβενζόλιο και η primula. Η εκδήλωση είναι άμεση.
Αλλεργική δερματίτιδα μπορεί να ακολουθήσει την ερεθεστική δερματίτιδα π.χ. στους εργάτες σκυροδέματος από την ευαισθητοποιήσή τους στο χρώμιο.
Για την ευαισθητοποίηση απαιτούνται 2-3 εβδομάδες μεταξύ της έκθεσης και της κλινικής εκδήλωσης της ΔΕΕ, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και μέσα σε λίγες μέρες. Η διάγνωση επισφραγίζεται με τις δερματικές δοκιμασίες (patch testing).
Ο μεγαλύτερος αριθμός των παραγόντων που προκαλούν ΔΕΕ είναι γνωστές ουσίες χαμηλού μοριακού βάρους και είναι ικανές να ευαισθητοποιήσουν μόνο όταν συνδεόμενες με πρωτεΐνες διαπεράσουν το δέρμα.
Η ευαισθητοποιός ικανότητα των χημικών ουσιών έχει πλατιά διακύμανση.
Η ΔΕΕ εξ επαφής παρουσιάζεται κυρίως με οίδημα στα βλέφαρα και προοδευτικά με την έκθεση εξαπλώνεται σε διάφορα μέρη του σώματος. Διαφορετική διάγνωση θα πρέπει να γίνεται από το εξάνθημα ηλιοτροπίου την δερματομυοσίτιδα, από φαρμακευτικά εξανθήματα, όπως αυτά που οφείλονται στην αλλοπουρινόλη ή την πενικιλίνη τα οποία μπορούν να μιμηθούν τη δερματίτιδα εξ επαφής πριν επεκταθούν.
Φυσαλιδώδη εξανθήματα των χεριών μπορεί να είναι δευτεροπαθή, ενώ τα πρωτοπαθή οφείλονται σε μύκητες και θα πρέπει να εξετάζονται και τα πόδια όταν εμφανίζεται έκζεμα στα χέρια. Διαφορετική διάγνωση θα πρέπει να γίνεται επίσης από την ψωρίαση.
Φλεγμονή από μύκητες που οφείλεται στο Trichophyton Rubrum μπορεί να μιμηθεί έκζεμα αλλά είναι δύσκολο να υπάρχει προσβολή στα χέρια, αν δεν υπάρχει και στα πόδια.
Παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την ευαισθητοποίηση συμπεριλαμβάνουν την ευαισθητοποιό ικανότητα των χημικών ουσιών που καταστρέφουν το δέρμα, το περιβάλλον και τους γενετικούς παράγοντες.
Η παθοφυσιολογία είναι η εξής: Τα χημικά του διαπερνούν το δέρμα ενώνονται με μία πρωτεΐνη στο δέρμα και σχηματίζουν ένα αντιγόνο. Το μόριο που διαπερνά μόνο του είναι γνωστό ως hapten ή μη πλήρες αντιγόνο. Το πλήρες αντιγόνο προσλαμβάνεται από το κύτταρα Langerhans του δέρματος, τα οποία είναι μακροφάγα.
Τα κύτταρα αυτά μεταναστεύουν δια μέσου του λεμφικού συστήματος στους επιχώριους λεμφαδένες όπου το αντιγόνο παρουσιάζεται στα T - λεμφοκύτταρα. Τα ευαισθητοποιήμενα T - κύτταρα μεταναστεύουν από τους λεμφαδένες στην περιφέρεια και στη συνέχεια αντιμετωπίζουν τα αντιγόνα.
Τα T - κύτταρα στο δέρμα επειδή είναι ευαισθητοποιημένα ελευθερώνουν λεμφοκίνες που προκαλούν μετανάστευση περισσοτέρων λεμφοκυττάρων, ιστιοκυττάρων και ουδετεροφίλων στην περιοχή. Τα αντιγόνα φαγοκυττώνονται και καταστρέφονται.
Μερικές χημικές ουσίες όπως το δινιτροχλωροβενζόλιο είναι πολύ ισχυρές ευαισθητοποιές ουσίες και μερικά λεπτά μετά την επαφή τους με το δέρμα ευαισθητοποιούν μεγάλο ποσοστό ατόμων, ενώ άλλες δεν έχουν ισχυρή ευαισθητοποιό ικανότητα και σε μακρά έκθεση ευαισθητοποιούν μόνο ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού.
Η μέθοδος με την οποία ανακαλύπτουμε τον τύπο IV υπερευαισθησίας εναντίον τοπικά τοποθετουμένων αντιγόνων ονομάζεται Patch Testing.