Σχεδόν στα μισά ζευγάρια που δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδί το πρόβλημα εντοπίζεται στο 'ισχυρό φύλο', εν αντιθέσει με ό,τι πίστευαν παλαιότερα. Έτσι, στις περιπτώσεις αυτές είναι απαραίτητη πλήρης σειρά εξετάσεων και για τον άνδρα, ώστε να εντοπιστεί το πρόβλημα και να ακολουθήσει η αντίστοιχη θεραπεία.

Δεν απέχει πολύ η εποχή όπου σε περιπτώσεις στις οποίες ένα ζευγάρι δεν κατάφερνε να αποκτήσει παιδί η γυναίκα υποβαλόταν σε σειρά εξετάσεις, πολλές φορές επώδυνες, χωρίς να εξετάζεται καθόλου ο άνδρας. Η νοοτροπία αυτή είχε επικρατήσει από αρχαιοτάτων χρόνων, όπου τη λύση για την αδυναμία του άνδρα να τεκνοποιήσει την έδινε ο... Δίας μεταμορφωμένος πότε σε ταύρο, πότε σε κύκνο και πότε σε βροχή. Σήμερα όμως έχει βρεθεί ότι το 40% - 50% της υπογονιμότητας οφείλεται στον ανδρικό παράγοντα. Άρα, λοιπόν, ο έλεγχος του υπογόνιμου ζευγαριού θα πρέπει να ξεκινά από τον άνδρα.
Οι τιμές αναφοράς σπέρματος γόνιμων ανδρών όπως καθορίστηκαν από τον WHO (το 2003) είναι:
• Όγκος ≥ 2 ml.
• PH ≥ 7,2.
• Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων ≥ 20x106 /ml.
• Ολικός αριθμός σπερματοζωαρίων ανά εκσπερμάτιση ≥ 40x106.

Οι αιτίες

Οι αιτίες για την ανδρική υπογονιμότητα είναι οι εξής:

Ασπερμία. Στην περίπτωση αυτή δεν εκκρίνεται σπέρμα από τον οργανισμό. Αιτίες γι’ αυτό μπορεί να είναι:

• Επεμβάσεις ουροδόχου κύστεως και προστάτη
• Οπισθοπεριτοναϊκή λεμφαδενεκτομή
• Κολεκτομή
• Διαβητική νευροπάθεια
• Χρήση αντιυπερτασικών αναστολέων του συμπαθητικού και
• Διατομή του νωτιαίου σωλήνα.

Υποσπερμία. Αιτίες μπορεί να είναι:

• Απόφραξη σπερματικών πόρων ή συγγενούς απλασίας των σπερματοδόχων κύστεων
• Ατελής ή πλήρης παλινδρόμηση προς την κύστη και
• Χρήση ουσιών (ηρωίνη - μεθαδόνη).

Υπερσπερμία. Στην περίπτωση αυτή οι αιτίες μπορεί να είναι:

• Μακρά περίοδος αποχής και
• Φλεγμονές.

Ολιγοζωοσπερμία. Στην περίπτωση αυτή ο αριθμός σπερματοζωαρίων είναι μικρότερος των 20x106/ml. Αιτίες μπορεί να είναι:

• Μερική απόφραξη στο επίπεδο της επιδιδυμίδας
• Μερική παλινδρόμηση του σπέρματος στην ουροδόχο κύστη
• Κιρσοκήλη
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Κληρονομικοί παράγοντες
• Φαρμακευτικοί παράγοντες (νιτροφουραντοΐνη, μεθυλτεστοστερόνη, στανοζόλη, αλσαλαζίνη, οξυμεθολόνη)
• Ιδιοπαθείς παράγοντες
• Υπερθέρμανση όρχεων
• Ορμονική ανεπάρκεια και
• Χρόνιος αλκοολισμός.

Η θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από την εκάστοτε αιτιολογία (κιρσοκήλη - χειρουργική αποκατάσταση, φλεγμονή - φαρμακευτική αντιμετώπιση κ.λπ.). Σε περίπτωση που η εφαρμοσθείσα θεραπεία δεν αποδώσει, η θεραπευτική προσέγγιση περιγράφεται στον παρατιθέμενο πίνακα. Σε περιπτώσεις που δεν ανευρίσκονται σπερματοζωάρια στο σπερματικό υγρό μπορεί να επιτευχθεί ανεύρεση σπερματοζωαρίων με:

• Mικροχειρουργική αναρρόφηση από την επιδιδυμίδα (MESA: Micro - Epididymal Sperm Aspiration).
• Διαδερμική βελόνα αναρρόφησης από την επιδιδυμίδα (PESA: Percutaneous Sperm Aspiration).
• Βιοψία όρχεως (TESE: Testicular Sperm Extraction).
• Βελόνα βιοψίας PTSE ή TENA.