‘Πλαστικά σώματα είναι τα σώματα τα οποία με την ανάπτυξη της ιατρικής και της ιατρικής τεχνολογίας μπορούν να πάρουν συγκεκριμένη μορφή σύμφωνα με τη θέληση του ατόμου και της κοινωνίας’.

Κοινωνιολόγος Simon Williams, 1997.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια ευρεία κοινωνική αποδοχή και διάδοση της αισθητικής χειρουργικής, η οποία οφείλεται, μεταξύ άλλων, στις τεχνολογικές εξελίξεις, στη βελτίωση των χειρουργικών μεθόδων, αλλά κυρίως στην αυξημένη ενασχόληση των σύγχρονων ατόμων με την εικόνα του σώματός τους. Έτσι, όλο και περισσότερα σύγχρονα άτομα εστιάζουν στο σώμα δίνοντας έμφαση στην όμορφη και νεανική εξωτερική τους εμφάνιση, με αποτέλεσμα η τροποποίηση του σώματος μέσω της αισθητικής χειρουργικής να έχει γίνει σήμερα συνηθισμένο φαινόμενο.

Ωστόσο, παράλληλα με τις ιατρικές υπηρεσίες και την τεχνολογία, οι υποβληθέντες σε αισθητικές επεμβάσεις έχουν ανάγκη για συναισθηματική κάλυψη και συμβουλευτική υποστήριξη τόσο κατά τη διάρκεια της προεγχειρητικής όσο και της μετεγχειρητικής περιόδου.

Σε συνεντεύξεις που διεξήγαγα για τη διδακτορική μου διατριβή, πολλοί υποβληθέντες σε αισθητικές επεμβάσεις μου εξέφρασαν την ανάγκη τους για κοινωνικοσυναισθηματική κάλυψη καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας της επέμβασης. Η κοινωνική πίεση σε θέματα που σχετίζονται με την εικόνα του σώματος οδηγεί πολλά άτομα σε βιαστικές ή επιπόλαιες αποφάσεις για τροποποίηση του σώματός τους μέσω της αισθητικής χειρουργικής. Η ανάδειξη του φαίνεσθαι σε υπέρτατη αξία καθιστά συχνά τα άτομα ιδιαίτερα ευάλωτα σε σχόλια άλλων για την εξωτερική τους εμφάνιση και τους προκαλεί την ανάγκη να υποβληθούν σε μια αισθητική επέμβαση με την ελπίδα να βιώσουν μεγαλύτερη κοινωνική αποδοχή. Οι παράγοντες που επιδρούν πολλές φορές στην απόφαση των ατόμων για αισθητική επέμβαση προέρχονται από το οικογενειακό, φιλικό, επαγγελματικό ή ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Η κυριαρχία της αίσθησης της όρασης στη σύγχρονη κοινωνία και η έκθεση σε εξιδανικευμένες εικόνες σώματος έχουν συχνά ως αποτέλεσμα η αυτοεκτίμηση των ατόμων να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αξιολογήσεις για την εξωτερική τους εμφάνιση που βασίζονται σε κοινωνικές συγκρίσεις. Έτσι, πολλές φορές τα άτομα επηρεάζονται στη λήψη της απόφασής τους για αισθητική επέμβαση από συγκρίσεις του σώματός τους με σώματα άλλων ατόμων, είτε αυτά προέρχονται από εικόνες που προβάλλονται μέσω των ΜΜΕ είτε από την καθημερινή τους ζωή, δηλαδή λειτουργούν ως ‘ζωντανά πρότυπα’.

Επίσης, πολλοί υποψήφιοι για αισθητικές επεμβάσεις, επενδύοντας υπερβολικά στην εξωτερική τους εμφάνιση, έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες από την αισθητική χειρουργική και εξαρτούν την επιτυχία τους σε διάφορους τομείς της ζωής τους από την επέμβαση που θα κάνουν, προσδοκώντας οφέλη και περισσότερες ευκαιρίες στον προσωπικό, επαγγελματικό ή κοινωνικό τομέα. Παράλληλα, υπάρχουν φορές που η αισθητική χειρουργική λειτουργεί για τα άτομα και ως τρόπος διαφυγής από άλλα προβλήματα ή δυσάρεστες καταστάσεις που βιώνουν στην προσωπική τους ζωή (χωρισμός, διαζύγιο, απώλεια εργασίας, κ.ά.). Για τους λόγους αυτούς είναι σημαντικό, μέσω της συμβουλευτικής υποστήριξης, να συζητούνται με τον υποψήφιο για αισθητική επέμβαση οι λόγοι που τον ωθούν σε αυτήν, προκειμένου η απόφασή του να είναι συνειδητοποιημένη, ελεύθερη και ανεπηρέαστη από άλλους παράγοντες.

Κατά τη διάρκεια της προεγχειρητικής περιόδου οι υποψήφιοι για αισθητική επέμβαση επιθυμούν να λαμβάνονται υπόψη οι σκέψεις και τα συναισθήματα που προκαλούνται από τη βίωση του σώματός τους, χωρίς να φοβούνται μια πιθανή αλλαγή γνώμης ή συμπεριφοράς του πλαστικού χειρουργού απέναντί τους. Ο φόβος αυτός οδηγεί πολλούς υποψήφιους για αισθητικές επεμβάσεις να ορθολογικοποιούν τα συναισθήματά τους, δηλαδή να μην εξωτερικεύουν προεγχειρητικά τα συναισθήματά τους στον πλαστικό χειρουργό ή ακόμη και τους πραγματικούς λόγους για την απόφασή τους, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά όλη τη διαδικασία της επέμβασης. Εξίσου σημαντικό για τους υποψήφιους για αισθητική επέμβαση, αφού οριστικοποιηθεί η απόφασή τους να προχωρήσουν στην επέμβαση, είναι να ενθαρρύνονται, νιώθοντας ότι αναγνωρίζονται τα συναισθήματά τους πριν οδηγηθούν στο χειρουργείο (φόβος, αγωνία, ανασφάλεια, αβεβαιότητα, ανησυχία, αναστολές, επιθυμίες), τα οποία πολλές φορές παραμερίζονται από την αντικειμενικότητα της ιατρικής επιστημονικής γνώσης. Η δυνατότητα να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους ενισχύει την καλή σχέση πελάτη - γιατρού και τη δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης μεταξύ τους.

Η μετεγχειρητική περίοδος είναι για τους περισσότερους υποβληθέντες σε αισθητικές επεμβάσεις σημαντικότερη από την προεγχειρητική, λόγω της αναμονής του αποτελέσματος της επέμβασης, το οποίο σε μερικές περιπτώσεις επεμβάσεων δεν είναι άμεσο. Για το λόγο αυτό χρειάζονται μετεγχειρητική υποστήριξη, ενθάρρυνση και επικοινωνία προκειμένου να κάνουν θετικές σκέψεις και να ξεπεράσουν ανώδυνα το πρώτο διάστημα μετά την επέμβαση. Η περίοδος της ανάρρωσης χαρακτηρίζεται από εναλλαγές στη διάθεση των υποβληθέντων, με την αγωνία να δουν το αποτέλεσμα της αισθητικής τους επέμβασης στον καθρέφτη. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις η απομυθοποίηση της αισθητικής επέμβασης οδηγεί τα άτομα ακόμα και σε συναισθήματα απογοήτευσης, έντασης, ενοχών ή τύψεων για την πραγματοποίησή της. Ο πόνος, το πρήξιμο, το μελάνιασμα που ακολουθούν κάποιες χειρουργικές αισθητικές επεμβάσεις δημιουργεί σε πολλά άτομα ανασφάλεια και αναστάτωση, με αποτέλεσμα να νιώθουν ότι τραυμάτισαν άδικα τον εαυτό τους ή να έχουν δεύτερες σκέψεις σχετικά με το αν πήραν τη σωστή απόφαση να υποβληθούν σε αισθητική επέμβαση. Σε αυτή τη φάση, που ενδεχομένως δυσκολεύονται να εμφανιστούν δημόσια, έχουν περιορισμούς στις καθημερινές τους δραστηριότητες ή βιώνουν μοναξιά, οι υποβληθέντες χρειάζονται βοήθεια και ενθάρρυνση για να αντιμετωπίσουν με ψυχραιμία, χαλαρότητα και υπομονή τη δύσκολη αυτή χρονική περίοδο. Ειδικά στις περιπτώσεις που υπάρχουν επιπλοκές ή χρειάζεται επανορθωτική επέμβαση, η συμβουλευτική υποστήριξη αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμη, καθώς οι υποβληθέντες χαρακτηρίζουν το διάστημα αυτό ως ταλαιπωρία για το σώμα τους, νιώθοντας δυσαρέσκεια μπροστά στη νέα κατάσταση που έχουν να αντιμετωπίσουν, ενώ προσδοκούσαν να λύσουν οριστικά το πρόβλημα με το σωματικό χαρακτηριστικό τους που τους προκαλούσε αρνητικά συναισθήματα. Σημαντικό για τους υποβληθέντες σε αισθητικές επεμβάσεις είναι, επίσης, να μιλήσουν σε κάποιον για τον μετεγχειρητικό πόνο, καθώς πολλοί είναι αυτοί που αποκρύπτουν τον πόνο γιατί νιώθουν ότι επειδή προκαλείται από επιλογή θα κατηγορηθούν αν μιλήσουν γι’ αυτόν ή θα θεωρηθούν υπερβολικοί από τον πλαστικό χειρουργό.

Για πολλούς υποβληθέντες σε αισθητικές επεμβάσεις ο χρόνος οριστικοποίησης και ανάδειξης του αισθητικού αποτελέσματος συνιστά ένα μεταβατικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου χρειάζονται πρακτικές και συναισθηματικές συμβουλές σχετικά με το πώς να διαχειριστούν αρχικά και να αποδεχτούν την αλλαγή της εξωτερικής τους εμφάνισης. Τα τροποποιημένα μέσω της αισθητικής χειρουργικής σώματα προκαλούν στους κατόχους τους πολλά και αντιφατικά συναισθήματα, αφού οι περισσότεροι, ακόμα και οι υποβληθέντες που τελικά μένουν ικανοποιημένοι από το αισθητικό αποτέλεσμα, δυσκολεύονται στην αρχή να συνηθίσουν οι ίδιοι τη νέα εικόνα του σώματός τους. Έτσι, πολλά άτομα, αναφέρουν ότι μόλις δουν μετεγχειρητικά τον εαυτό τους στον καθρέφτη η εικόνα τους ξενίζει ή τους προκαλεί ακόμα και σοκ, καθώς δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι το τροποποιημένο χαρακτηριστικό ανήκει σε αυτούς. Ακόμη, κάποιοι αρνούνται να κοιταχτούν στον καθρέφτη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι το αισθητικό αποτέλεσμα να οριστικοποιηθεί γιατί η εικόνα τους προκαλεί φόβο. Επιπλέον, πολλά άτομα αποκρύπτουν ακόμα και από κοντινούς τους ανθρώπους την πραγματοποίηση της αισθητικής τους επέμβασης, γεγονός που καθιστά τη βοήθεια της συμβουλευτικής υποστήριξης ιδιαίτερα χρήσιμη ως προς το πώς να διαχειριστούν τις αντιδράσεις και τα σχόλια του κοινωνικού περιβάλλοντος μετά την επέμβασή τους.

Σημαντικό είναι, επίσης, για τα άτομα να μιλήσουν με κάποιον ειδικό για το βαθμό της μετεγχειρητικής τους ικανοποίησης, καθώς και για τους τρόπους με τους οποίους η αισθητική επέμβαση επηρέασε τη ζωή τους και την ατομική τους ταυτότητα. Η συμβουλευτική στήριξη και ενθάρρυνση βοηθάει τα άτομα να αντλούν θετικά συναισθήματα, όπως αυτοεκτίμηση, ηρεμία, ευχαρίστηση, ανακούφιση, αισιοδοξία, διάθεση για δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να προσαρμόζονται σε αλλαγές στις συνθήκες ζωής τους που προκλήθηκαν από την αισθητική επέμβαση, να αξιοποιούν τα οφέλη της και να απολαμβάνουν το σώμα τους.

Η αποτελεσματική κοινωνικοσυναισθηματική κάλυψη τόσο των προεγχειρητικών όσο και των μετεγχειρητικών αναγκών των ατόμων που επιλέγουν να τροποποιήσουν χειρουργικά το σώμα τους είναι αυτή που μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα εξατομικευμένης προσέγγισης του κάθε περιστατικού, κάτι που αποτελεί και το ζητούμενο στην αισθητική χειρουργική.