Πως επηρεάζει το αλκοόλ τον οργανισμό - 17 February 2012

«Οι γιορτές ευνοούν την αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ αφενός γιατί αυξάνονται οι κοινωνικές μας έξοδοι, αφετέρου γιατί το πνεύμα των ημερών μας καλεί να χαλαρώσουμε», λέει η διαιτολόγος-διατροφολόγος Αστερία Σταματάκη, επιστημονική συνεργάτις στη Γαστρεντερολογική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Νικαίας και του Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής.

«Είναι γεγονός ότι η λογική κατανάλωση αλκοόλ μας χαλαρώνει, βελτιώνει την ψυχική διάθεση, βοηθάει τις κοινωνικές μας επαφές και σε τελική ανάλυση προστατεύει την καρδιά μας».

Ο όρος-κλειδί εδώ είναι η «λογική κατανάλωση αλκοόλ». Για τους επιστήμονες σημαίνει 2 ποτά την ημέρα για τους άντρες και 1 ποτό για τις γυναίκες. Εύκολο όμως είναι να σταματήσει κανείς στο πρώτο ποτό; Και τι είναι τέλος πάντων αυτό το «κάτι» στο αλκοόλ που μας «σπρώχνει» να γεμίζουμε συνεχώς το ποτήρι μας, ιδίως όταν θέλουμε να «ξεφαντώσουμε»;

«Όταν το πρώτο ποτό φτάσει στο στομάχι, το αλκοόλ απορροφάται γρήγορα και μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος, απ’ όπου κατευθύνεται αμέσως στα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου», λέει ο δρ Μπασκάρ Πουνουκόλου, ψυχίατρος με εξειδίκευση στους εθισμούς από τον Νοσηλευτικό Οργανισμό Camden and Inslington, του Λονδίνου.

«Έτσι, έπειτα από ένα και μόνο ποτό, διεγείρεται η παραγωγή σημαντικών χημικών ουσιών του εγκεφάλου: της ντοπαμίνης, της σεροτονίνης, των φυσικών οπιοειδών του εγκεφάλου και του γ-αμινοβουτυρικού οξέος. Οι ουσίες αυτές συνδυάζονται μεταξύ τους για να προκαλέσουν το αίσθημα ευφορίας, χαλάρωσης και απώλειας των αναστολών που συνοδεύει το αλκοόλ».

Η διεργασία αυτή κορυφώνεται σύντομα μετά την έναρξη της κατανάλωσης αλκοόλ: έπειτα από κάνα-δυο ποτά, έχουν πια κορεσθεί οι υποδοχείς του εγκεφάλου που παράγουν τις συγκεκριμένες χημικές ουσίες και έτσι όσο κι αν πίνουμε, καλύτερα δεν θα αισθανθούμε.

Γιατί λέμε πολλά

Αν συνεχίσουμε να πίνουμε, όχι μόνο θα μας έρθει σύντομα η διάθεση για χορό, αλλά μπορεί να αρχίσουμε να λέμε και πράγματα για τα οποία είναι πολύ πιθανό να μετανιώσουμε την επόμενη μέρα.

Κατηγορήστε γι’ αυτό τον τρόπο με τον οποίο επεμβαίνει το αλκοόλ στην επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων του εγκεφαλικού φλοιού, καταστέλλοντας τις αναστολές μας.

Ο εγκεφαλικός φλοιός είναι το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των πληροφοριών και την κινητοποίηση της πλειονότητας των μυών μας. Αυτή ακριβώς η δράση του αλκοόλ είναι που μας κάνει να νιώθουμε περισσότερη αυτοπεποίθηση, παρότι στην ουσία είμαστε… κινούμενη καταστροφή, κατά τον δρα Πωλ Ουάλας, καθηγητή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας της Υγείας στο University College του Λονδίνου.

Εάν συνεχίσουμε να πίνουμε, θα αρχίσουμε να… χάνουμε την μπάλα: οι φυσικοί προειδοποιητικοί μηχανισμοί του οργανισμού θα αμβλυνθούν και έτσι δεν θα αντιλαμβανόμαστε τα μηνύματα από το σώμα μας, ενώ το ήπαρ θα φτάσει στα όριά του και δεν θα μπορεί να μεταβολίσει αρκετά γρήγορα το αλκοόλ, με συνέπεια να αρχίσει ο αποπροσανατολισμός, η ναυτία και η απώλεια του συντονισμού των κινήσεων.

«Κενό» μνήμης

Αν εξάλλου την επόμενη μέρα έχουμε «κενό» μνήμης, θα φταίει ο… ιππόκαμπος και η διαφραγματική περιοχή – οι δομές του εγκεφάλου που ευθύνονται για τις συναισθηματικές αντιδράσεις και την καταγραφή και αποθήκευση των αναμνήσεων, και οι οποίες επηρεάζονται από το αλκοόλ.

Η επίδρασή του σε αυτές τις περιοχές εξηγεί γιατί άλλοι κλαίνε και άλλοι γίνονται επιθετικοί όταν μεθάνε, κατά τον καθηγητή Ουάλας.

Για να μπορέσει, εξάλλου, ο οργανισμός να απαλλαγεί από το αλκοόλ, θα κινητοποιήσει το ήπαρ, τους νεφρούς και άλλα όργανα, τα οποία στην πορεία θα εξαντληθούν, κατά τον δρα Πουνουκόλου.

Όταν δε κατορθώσει το σώμα να «πετάξει» και την τελευταία σταγόνα του αλκοόλ, θα μειωθούν σε επίπεδα κάτω του φυσιολογικού οι εγκεφαλικές ουσίες της ευφορίας που είχαν φτάσει στο ανώτατο επίπεδό τους με τα πρώτα ποτά – και αυτό θα προκαλέσει την οξυθυμία, την κατάθλιψη, το άγχος, αλλά και την αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας, την ταχυπαλμία, την αυξημένη αρτηριακή πίεση και το «τρέμουλο» που συχνά νιώθουμε το πρωί έπειτα από ένα νυχτερινό μεθύσι.

Ο δε πονοκέφαλος που επίσης είναι συχνό φαινόμενο το πρωί, οφείλεται στην αφυδάτωση λόγω της αυξημένης αποβολής υγρών εξαιτίας του αλκοόλ, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο το ήπαρ μεταβολίζει το αλκοόλ για να μπορέσει να το αποβάλλει από τον οργανισμό.

Πιθανές συνέπειες

Όλ’ αυτά εξηγούν, κατά την κυρία Σταματάκη, γιατί τις γιορτινές μέρες αυξάνεται ο αριθμός των περιστατικών που προσέρχονται στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων με σοβαρά γαστρεντερικά προβλήματα ή με το επονομαζόμενο «καρδιακό σύνδρομο των εορτών».

Τα γαστρεντερικά προβλήματα είναι συνηθέστερα σε άτομα που πάσχουν ή έχουν ιστορικό γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, πεπτικού έλκους ή άλλες παθήσεις του ανώτερου πεπτικού συστήματος. Το δε καρδιακό σύνδρομο οφείλεται στην τοξική επίδραση του αλκοόλ στον καρδιακό μυ και στην συνακόλουθη εκδήλωση κολπικής μαρμαρυγής (είναι μια συχνή μορφή αρρυθμίας).

Επειδή εξάλλου το αλκοόλ ρίχνει και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, τα διαβητικά άτομα μπορεί να εκδηλώσουν σοβαρά επεισόδια υπογλυκαιμίας.

Μέτρα προστασίας

Για να τα αποφύγετε όλ’ αυτά, η κυρία Σταματάκη συνιστά τα εξής:

* Μην πίνετε με άδειο στομάχι, ειδάλλως το αλκοόλ θα απορροφηθεί πιο γρήγορα από τον οργανισμό. Καταναλώστε, λοιπόν, πρώτα κάτι πλούσιο σε λίπος (π.χ. μια μπριζόλα, ξηρούς καρπούς ή ακόμα και λάδι).

* Μην πίνετε βιαστικά. Ο οργανισμός μπορεί να μεταβολίζει ένα ποτό ανά ώρα – όπου ένα ποτό είναι ένα ποτήρι κρασί (120 ml), 45 ml ποτό με 40% περιεκτικότητα σε οινόπνευμα(π.χ. βότκα, ουίσκι) ή ένα μικρό μπουκάλι μπύρα (360 ml).

* Μην βάζετε στο ποτό σας αναψυκτικά με ανθρακικό, διότι συμβάλλουν στη γρηγορότερη απορρόφηση του αλκοόλ.

* Μην «παραβγαίνετε» με την παρέα σας. Κάθε οργανισμός αντέχει διαφορετικά το αλκοόλ.

* Να προτιμάτε ποτά με μικρή περιεκτικότητα σε αλκοόλ (όπως το κρασί και η μπύρα)

* Να πίνετε αρκετό νερό μεταξύ των ποτών, αλλά και μετά το τέλος της εξόδου.

* Να βάζετε στο ποτό σας νερό ή παγάκια, για να αυξάνεται ο όγκος του, αλλά όχι και η περιεκτικότητά του σε αλκοόλη.