Αύξηση των ποσοστών υπερβολικής χρήσης του Διαδικτύου μεταξύ των Ελλήνων εφήβων, δείχνουν τα στοιχεία της νέας μελέτης που εκπόνησε το 2010 η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που λειτουργεί στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
 
Μήπως το παιδί σας είναι «εθισμένο» στο διαδίκτυο; 
(Δείτε ποια είναι τα συμπτώματα της εξάρτησης και πως μπορείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα)

Με αφορμή την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου που εορτάζεται σήμερα 7 Φεβρουαρίου, η Άρτεμις Τσίτσικα, Λέκτορας Εφηβικής Ιατρικής (και επιστημονική υπεύθυνη της Μ.Ε.Υ.) παρουσίασε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης που εκπονήθηκε το 2010, με τη συμμετοχή 1.007 εφήβων από ολόκληρη τη χώρα, ηλικίας 15-16 ετών. 

Από την επεξεργασία των στοιχείων (που αναμένεται να δημοσιευθούν επισήμως σύντομα), προκύπτει ότι οι έφηβοι, ειδικά στις επαρχιακές πόλεις παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά συμπεριφορών εθισμού στο διαδίκτυο και οριακής χρήσης, σε σύγκριση με τον πληθυσμό της  Αττικής. 

Εν αντιθέσει με τα στοιχεία της μελέτης που είχε γίνει το 2007 (σε δείγμα 897 εφήβων:430 αγόρια και 467 κορίτσια, μέσης ηλικίας 14,8 ετών) μόνο στην Αττική, όπου τότε τα αγόρια είχαν προβάδισμα ως προς τις συμπεριφορές εξάρτησης, στην έρευνα του 2010 παρατηρείται εξίσωση των ποσοστών στα δύο φύλα. 

Η πρώτη αιτία που μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορά εθισμού είναι τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης και ακολουθούν τα online παιχνίδια. Στα αποτελέσματα του 2007, η πρώτη αιτία ήταν τα online παιχνίδια.

Τα παιδιά με συμπεριφορές εξάρτησης παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική διαφορά στη χαμηλή βαθμολογία σχολείου (βαθμός <12) σε σύγκριση με τον πληθυσμό που ασχολείται με το διαδίκτυο σε φυσιολογικά πλαίσια. 

Επίσης, τα παιδιά με συμπεριφορές εξάρτησης επιδίδονται σε παιχνίδια τύχης και χρησιμοποιούν υλικό με σεξουαλικό περιεχόμενο σημαντικά συχνότερα από τον υπόλοιπο πληθυσμό. 

Από το συνολικό πληθυσμό, το 72,6% «κατεβάζουν» τραγούδια χωρίς να θεωρούν ότι αυτό είναι κάτι παράνομο (δεν υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ των εφήβων με «εθισμό» και των εφήβων με φυσιολογική χρήση). Το 63,7% θα δημοσιοποιούσαν προσωπικά τους δεδομένα (100% των εφήβων με «εξάρτηση»), ενώ το 18,5% θα συναντούσαν κάποιον διαδικτυακό φίλο στο φυσικό κόσμο (74% των εφήβων με «εξάρτηση»).

Σύμφωνα με την ψυχομετρία, οι έφηβοι με συμπεριφορές εξάρτησης παρουσιάζουν τάσεις επιθετικότητας και παραβατικές συμπεριφορές, ενώ οι έφηβοι με την οριακή χρήση (στάδιο προ της «εξάρτησης», ωστόσο προβληματική χρήση) παρουσιάζουν τάσεις καταθλιπτικού συναισθήματος και άγχους.

Γενικά οι έφηβοι με προβληματική χρήση φαίνεται να αποκτούν μια κακώς εννοούμενη «άνεση» με το διαδίκτυο καταργώντας όρια και παρουσιάζοντας συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.

Ήδη, 150 έφηβοι με αίτημα την αντιμετώπιση της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου έχουν απευθυνθεί στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) έως τώρα και παρακολούθησαν πρόγραμμα με στόχο την εφαρμογή ορίων και την επίτευξη λειτουργικότητας σε παραμελημένους τομείς της καθημερινότητας και της ζωής τους (σχολείο, δραστηριότητες, κοινωνικές σχέσεις, φυσική δραστηριότητα κ.λπ.). 

Μετά τα πρώτα δημοσιεύματα του τύπου για τα παιδιά που παρακολουθούνται στη Μ.Ε.Υ., υπήρξαν πολυάριθμα τηλεφωνήματα γονέων απ’ όλη την Ελλάδα, οι οποίοι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τα παιδιά τους. 

Ας σημειωθεί ότι ενώ σε πρώιμα στάδια το φαινόμενο αντιμετωπίζεται σχετικά εύκολα με ψυχοεκπαίδευση και συμπεριφορικού τύπου ψυχοθεραπεία, ενώ μετά την πλήρη εγκατάσταση και οργάνωσή του με τα περισσότερα κριτήρια, ο έφηβος δεν αναγνωρίζει ότι υπάρχει πρόβλημα, δεν συνεργάζεται, δεν θέλει καν να επισκεφθεί τη Μ.Ε.Υ., μπορεί να λέει ψέματα, να χειρίζεται και να εξαπατά γονείς και θεραπευτές και γενικά έχει συμπεριφορά ατόμου εξαρτημένου από ουσίες (ναρκωτικά). Το καλύτερο μέτρο αντιμετώπισης του φαινομένου είναι η πρόληψη.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Μ.Ε.Υ., λειτουργεί η τηλεφωνική γραμμή ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΩ 8001180015 που προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες σε γονείς και εφήβους σχετικά με θέματα ασφάλειας του διαδικτύου, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής ένωσης και του ΟΤΕ. 

Kατά το έτος 2011 η γραμμή έχει δεχθεί περισσότερα από 1.500 αιτήματα από ανηλίκους, γονείς και επαγγελματίες με πρώτο αίτημα τις συμπεριφορές εξάρτησης από το διαδίκτυο. Σε περισσότερες από 250 περιπτώσεις προτάθηκε η παραπομπή στη ΜΕΥ, προκειμένου να παρακολουθήσουν πρόγραμμα σχετικά με την ασφάλεια και την υπερβολική χρήση του διαδικτύου.

Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) προσφέρει υπηρεσίες υγείας σε εφήβους 11-18 ετών. Από το καλοκαίρι του 2007 έχει δεχθεί εφήβους με αίτημα την αντιμετώπιση της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου. 

Το φαινόμενο αυτό έχει φέρει σε αμηχανία την επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως, σχετικά με το εάν πρόκειται για είδος «εξάρτησης» ή για την κορυφή του παγόβουνου άλλων δυσκολιών και προβλημάτων. Το γεγονός είναι ότι η χρήση του διαδικτύου μπορεί να είναι η επικρατούσα δραστηριότητα στην καθημερινότητα ορισμένων εφήβων με αποτέλεσμα την παραμέληση βασικών τομέων δράσης, όπως το σχολείο, τα χόμπυ, ο αθλητισμός, οι κοινωνικές σχέσεις (φιλικές ή/και ρομαντικές) κ.λπ. Μπορεί ακόμη να υπάρξουν διαταραχές του ύπνου, παρεκτροπές στη διατροφή και παραμέληση της σωματικής φροντίδας και υγιεινής. 

Η κατάχρηση του διαδικτύου αντιμετωπίζεται στη Μ.Ε.Υ. με ψυχοεκπαίδευση και συμπεριφορικού τύπου παρέμβαση, καθώς και οικογενειακή συμβουλευτική. Προκειμένου να προληφθεί η κατάσταση είναι σημαντικό –μεταξύ άλλων- να υπάρξει ενημέρωση των εφήβων και των οικογενειών τους σχετικά με τα όρια που συστήνονται διεθνώς για τον ημερήσιο χρόνο οθόνης (έως δύο ώρες ημερησίως), να αφιερώνεται χρόνος από τους γονείς για συν-πλοήγηση στο διαδίκτυο μαζί με τα παιδιά τους, καθώς και να διδάσκονται οι κανόνες ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου στα σχολεία. 

Το διαδίκτυο προσφέρει ουσιαστικά οφέλη και δυνατότητες στους νέους ανθρώπους και είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί η εποικοδομητική χρήση του σε ένα πλαίσιο υγιούς σωματικής και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης.