Η Μικρά Άρκτος (Λατινικά, ονομαστική: Ursa Minor, γενική Ursae Minoris αστρον. σύμβολο: UMi) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αειφανής στην Ελλάδα.

Το σημαντικότερο ξεχωριστό γνώρισμα της Μικράς Άρκτου είναι ότι στα χρόνια μας περιέχει το Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Συνορεύει μόνο με τους αστερισμούς Καμηλοπάρδαλη, Δράκοντα και Κηφέα. Τα επτά φωτεινότερα άστρα της Μικράς Άρκτου δίνουν την εντύπωση ότι σχηματίζουν μια κουτάλα, όμως τα 4 είναι αμυδρά. Το άστρο στην άκρη του χερουλιού της κουτάλας είναι ο Πολικός Αστέρας (Polaris), ο αστέρας που χρησιμεύει για τον εντοπισμό του Βορρά, όσο και του αστερισμού του: Βρίσκεται αν προεκτείνουμε το ευθύγραμμο τμήμα μεταξύ των α και β Μεγάλης Άρκτου προς την πλευρά του α κατά το πενταπλάσιο αυτού.

 Λέγεται ότι τον αστερισμό καθιέρωσε τον 6ο αιώνα π.Χ. ο Έλληνας αστρονόμος Θαλής ο Μιλήσιος, αλλά είναι βέβαιο ότι ήδη χρησιμοποιούταν ως οδηγός από τους ναυτικούς. Στην αρχαιότητα η Μικρά Άρκτος, που σημαίνει «Μικρή Αρκούδα», ονομαζόταν «το φτερό του Δράκοντα», και ήταν τμήμα του αστερισμού Δράκοντα. Το φτερό του Δράκοντα ως ομάδα αστέρων έχει πια προ πολλού ξεχαστεί. Ο Άρατος ο Σολεύς, Έλληνας επικός ποιητής, λέγεται ότι ονόμασε τον αστερισμό Κυνόσουρα, δηλαδή «ουρά σκύλου». Η ονομασία αργότερα υιοθετήθηκε και από τους Ρωμαίους ως Cynosura, και διατηρήθηκε μέχρι και μετά την Αναγέννηση. Στην αρχαία Ελλάδα, αυτή ήταν κυρίως που ξεχώριζε την Μικρά Άρκτο, καθώς μοιραζόταν τα ονόματα `Αρκτος, `Αμαξα, `Αγαννα και Ελίκη με την Μεγάλη Άρκτο. Ο Βρετανός ιστορικός και «μυθολόγος» του 19ου αι. Sir George William Cox ταύτισε τη λέξη με το Λυκόσουρα, που αρχικώς θα εσήμαινε «Ουρά του Φωτός» (πρβλ. τα λυκόφως, λυκαυγές). Αλλά αυτό δεν φαίνεται κατάλληλο για ένα όχι τόσο φωτεινό αστερισμό. Παρόμοια ηχητικώς ακούγεται το όνομα ενός αστερισμού από την αρχαία Μεσοποταμία, του Antasurra (= η άνω σφαίρα) ή Annassurra (= ψηλός όταν ανατέλλει;). Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν και το όνομα Ursa Phoenicia, από το αρχαίο ελληνικό όνομα του Πολικού Αστέρα, «Φοινίκη». Η παράδοση κατά την οποία οι Άρκτοι ήταν οι Κρητικές τροφοί του βρέφους Δία, που στη συνέχεια υψώθηκαν στους ουρανούς για την αφοσίωση στο καθήκον τους, υιοθετείται από τον Μανίλιο στον στίχο του: «Η μικρή αρκούδα που κούνησε τον δυνατό Δία».

Οι Άραβες γνώριζαν τη Μικρά Άρκτο ως Al Dubb al Asghar, ακριβής μετάφραση του «Μικρά Άρκτος» που παρεφθαρμένη από τον Bayer απαντάται ως Dhub Elezguar, αλλά πριν επηρεασθούν από τους Έλληνες τη θεωρούσαν ως μια ακόμα νεκροφόρο τράπεζα, όπως και τη Μεγάλη Άρκτο, με τους αστέρες της ουράς να είναι οι βαρυπενθούσες κόρες (Banat al Naash al Sughra) του νεκρού που την ακολουθούν σε νεκρική πομπή, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της Μεγάλης. Σε πιο βουκολική εκδοχή, ο (σημερινός) Πολικός Αστέρας ήταν ο Νεαρός Τράγος. Ακόμα, οι Άραβες παρομοίαζαν την Μικρά Άρκτο με ψάρι, ενώ την αποκαλούσαν και Al Fass, η Τρύπα από όπου περνά ο γήινος άξονας.

Στους Πέρσες ήταν το Ihlilagji, το Μυροβάλανον ή καρπός της χουρμαδιάς, εκτός από τα κοινά με τη Μεγάλη Άρκτο Heft Rengh, Heft Averengh ή Hafturengh, διευκρινιζόμενα από το Kihin (= μικρή). Ο Γερμανός ανατολιστής Peter Jensen έβλεπε στη Μικρά Άρκτο τη Λεοπάρδαλη των Βαβυλωνίων, έμβλημα του σκότους, όπως το σκότος συμβόλιζε και στην Αίγυπτο ως το Τσακάλι του θεού Σηθ. Οι Κινέζοι την ονόμαζαν Peih Sing.

Οι αρχαίοι Σκανδιναυοί την αποκαλούσαν «το μικρότερο άρμα» ή Θρόνο του Θωρ, και οι απόγονοί τους στη σημερινή Δανία και Ισλανδία ακόμα τη λένε Litli Vagn, Μικρό Κάρο. Ο Δάντης αποκαλούσε τους 7 αστέρες της Cornu, όνομα κοινό και στους αμέσως επόμενους αιώνες, όπως φαίνεται και από το τρίτο γράμμα του Αμέριγκο Βεσπούτσι που ονομάζει τη Μικρά Άρκτο Elcorno. Παρόμοια, ήταν η Bocina (= σάλπιγγα) των Ισπανών βοσκών και Bogina (= βόας) των Ιταλών ναυτικών. Οι Αλφόνσειοι Πίνακες δίνουν την ονομασία Alruc(c)aba με αποτέλεσμα τη σύνθετη λέξη Dubherukabah που δίνει ο Ριτσιόλι.

Ο Καίσιος παρομοίασε την Μικρά Άρκτο με το άρμα που στάλθηκε από τον Ιωσήφ να φέρει τον πατέρα του στην Αίγυπτο, με το άρμα που μετέφερε τον Προφήτη Ηλία στους ουρανούς και με την αρκούδα που κατέσφαξε ο Δαυίδ.

Το συνηθέστερο λαϊκό όνομα έως σήμερα στις ΗΠΑ για τον αστερισμό είναι Little Dipper (= Μικρή Κουτάλα).

 Ασπίς (Λατινικά: Scutum, συντομογραφία: Sct) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1690, στο Firmamentum Sobiescianum του Εβέλιου, και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα.

Συνορεύει με τους αστερισμούς `Οφι (με το τμήμα της ουράς), Τοξότη και Αετό. Ο Εβέλιος, που τον επινόησε από επτά αστέρες τέταρτου μεγέθους στο Γαλαξία πάνω από το κεφάλι του Τοξότη, ονόμασε αρχικά τον αστερισμό αυτό Scutum Sobiescianum, αλλά επεκράτησε το απλούστερο Scutum, όπως και στην περίπτωση της Αντλίας.

Απεικονίζεται πράγματι ως ο θυρεός του βασιλιά της Πολωνίας Ιωάννη Γ' Sobieski, ο οποίος διακρίθηκε στους αμυντικούς πολέμους της πατρίδας του, αλλά κυρίως με την επιτυχημένη του αντίσταση κατά των Τούρκων, στην προέλασή τους προς τη Βιέννη, κατά τη μάχη του Kalenberg (12 Σεπτεμβρίου 1683). Για την επιτυχία του αυτή απαθανατίσθηκε επτά χρόνια αργότερα στον άτλαντα του Εβέλιου. Το σημείο του Σταυρού, για τον οποίο πολέμησε, απεικονίζεται επίσης στην ουράνια ασπίδα του, ενώ τα 4 άστρα στο χείλος της αντιπροσωπεύουν τους 4 γιούς του Πολωνού βασιλιά.

Μολονότι η Ασπίς είναι νεότερη δημιουργία στην ευρωπαϊκή αστρονομική παράδοση, ήταν γνωστή στην αρχαία Κίνα ως Tien Pien, το Ουράνιο Κράνος, αλλά μαζί με αστέρες του σημερινού Αετού.

Αν και κείται στο σύνολό του στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ο αστερισμός φαίνεται ολόκληρος από την Ελλάδα, τα καλοκαιρινά βράδια. Επειδή οι αστέρες του είναι αμυδροί, κανένας τους δεν έχει ιδιαίτερο όνομα. Ωστόσο, επειδή τέμνεται από το επίπεδο του Γαλαξία μας και βρίσκεται προς την κατεύθυνση των κεντρικών περιοχών του, περιέχει εκατομμύρια άστρα ορατά με τηλεσκόπιο. Ο Ουίλιαμ Χέρσελ είχε εκτιμήσει ότι σε 5 μόνο τετραγωνικές μοίρες του, στο ομώνυμο αστρικό νέφος, υπάρχουν 331.000 αστέρες. Επίσης νεφελώματα, ιδίως σκοτεινά, και ανοικτά αστρικά σμήνη.

Ο αστέρας α Ασπίδος είναι και ο λαμπρότερος, με φαινόμενο μέγεθος 3,85 και φασματικό τύπο K3 III (πορτοκαλί γίγαντας), ο β Ασπίδος έχει φαινόμενο μέγεθος 4,22 και φασματικό τύπο G4 IIa (κίτρινος), ο γ φαιν.μέγεθος 4,70 και φασμ.τύπο A3 V (λευκός).

Ο δ Ασπίδος είναι πολύ γνωστότερος στην Αστροφυσική, καθώς έδωσε το όνομά του σε ολόκληρο τύπο παλλόμενων μεταβλητών αστέρων με μικρή περίοδο, των γνωστών delta Scuti. Ο ίδιος ο δ έχει φαιν.μέγεθος που κυμαίνεται από 5,0 ως 5,2, είναι δηλαδή πάντα ορατός με γυμνό μάτι. Μαζί μάλιστα με ένα συνοδό που διαθέτει (είναι και διπλός αστέρας δηλαδή) φθάνει το 4,7. Η περίοδος της μεταβολής αυτής είναι αρκετά μεγαλύτερη από αυτή που έχουν τα περισσότερα «βαφτιστήρια» του: 4,6 ώρες. Ο φασματικός του τύπος είναι F2 IIIp (κιτρινόλευκος γίγαντας) και απέχει από τη Γη 187 έτη φωτός, αλλά μας πλησιάζει συνεχώς και υπολογίζεται ότι σε 1,15 εκατομμύριο έτη θα γίνει ο αστέρας με το μικρότερο φαιν.μέγεθος (έως -1,8) όντας σε απόσταση μόλις 9,2 ετών φωτός (σε 1,25 εκατομ.έτη) και θα παραμείνει ο φωτεινότερος επί 180.000 έτη.

 Με το όνομα Βέλος (Λατινικά: Sagitta, συντομογραφία: Sge) φέρεται αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Βρίσκεται στο Βόρειο ημισφαίριο πλην όμως είναι αμφιφανής στην Ελλάδα.

Συνορεύει με τους αστερισμούς Αλώπεκα, Ηρακλή Αετό και Δελφίνα. Είχε επινοηθεί από την αρχαιότητα, παρόλο που είναι μικρός και δεν διαθέτει αστέρα φωτεινότερο του τρίτου μεγέθους.

Οι αρχαίοι `Ελληνες το συνέδεσαν με διάφορους μύθους: Θεωρήθηκε ως ένα από τα βέλη που εκτόξευσε ο Ηρακλής προς τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, αλλά ο Ερατοσθένης ισχυριζόταν ότι ήταν το βέλος με το οποίο ο Απόλλων εξολόθρευσε τους Κύκλωπες — και για κάποιους ήταν το Βέλος του `Ερωτος. Ο Ερατοσθένης εξάλλου αποκαλούσε τον αστερισμό Τόξον (μια σύγχυση που συμβαίνει και σήμερα από τους Νεοέλληνες στην ομιλία τους). Ο `Αρατος το χαρακτήρισε ποιητικά με τα επίθετα «φτερωτό», «καλοσχηματισμένο» και ως «άλλος οϊστός», «το άλλο βέλος», για να το διακρίνει από αυτό του Τοξότου. Κι όμως, από άλλους πάλι έχει θεωρηθεί ως το όπλο του τελευταίου, που ξέφυγε κατά λάθος από τον ιδιοκτήτη του. Ο Ίππαρχος και ο Πτολεμαίος αναφέρουν τον αστερισμό απλά ως «Οϊστός».

Στους λατίνους συγγραφείς βρίσκουμε τις ονομασίες Canna, Calamus και Harundo, από την πρώτη ύλη που έφτιαχναν τα βέλη (το καλάμι). Επίσης, Missile, Jaculum και Telum (= `Οπλο, Ακόντιο και Κεντρί), με το τελευταίο να διασώζεται ως την εποχή του Κέπλερ. Αλλά το Sagitta ήταν το κοινό όνομα για όλους τους Ρωμαίους που ανέφεραν τους αστέρες του. Ο Κικέρωνας χαρακτηρίζει τον αστερισμό ως «φωτεινό» και «φλογώδη» (μόνο τέτοιος δεν είναι).

Οι `Αραβες τον αποκαλούσαν Al Sahm, οι Αρμένιοι και οι Πέρσες Tigris, και οι Εβραίοι Hes ή Hets. Οι ονομασίες αυτές σημαίνουν όλες «βέλος». Το Al Sahm παραφράσθηκε σε Alsoham, σε Schaham από τον Ριτσιόλι και σε Sham από τον Πιάτζι. Σε κάποιους από τους Αλφόνσειους Πίνακες ο αστερισμός εμφανίζεται ως Istusc, που επαναλαμβάνεται στην Αλμαγέστη του 1515 ως Istiusc, αμφότερες μάλλον παρεφθαρμένες μορφές του οϊστός. Αντιθέτως, στην έκδοση του 1521 των Αλφόνσειων Πινάκων τον βρίσκουμε ως Alahance, ίσως από το αραβικό Al Hams ή Hamsah που σημαίνει «οι Πέντε» (Αστέρες), το διακριτικό γνώρισμα του Βέλους. Ο Julius Schiller αντιστοίχισε στον αστερισμό τη Λόγχη ή ένα από τα Καρφιά της Σταυρώσεως.

Καθώς βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ο αστερισμός Βέλος φαίνεται ψηλά στον ουρανό της Ελλάδας τις καλοκαιρινές νύχτες και το φθινόπωρο μόλις βραδιάσει, λίγο νότια του ζενίθ. Επειδή οι αστέρες του είναι αμυδροί, κανένας τους δεν έχει ιδιαίτερο όνομα, παρότι το σημερινό μήκος του αστερισμού είναι πενταπλάσιο από εκείνο του αρχαίου αστερισμού (σχεδόν 20 αντί 4 μοίρες). Ο Αργκελάντερ του απέδιδε μόλις 16 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 18. Ωστόσο, επειδή το Βέλος τέμνεται από το επίπεδο του Γαλαξία μας, περιέχει εκατομμύρια άστρα ορατά με τηλεσκόπιο.

Ο αστέρας α Βέλους δεν είναι και ο φωτεινότερος. Μερικές φορές αναφέρεται ως ο "Al Sham", με το αραβικό όνομα δηλαδή ολόκληρου του αστερισμού. Το φαινόμενο μέγεθος που του αποδίδεται είναι 4,37 και ο φασματικός τύπος G0 II (κίτρινος γίγαντας). Ο β Βέλους έχει ακριβώς το ίδιο φαινόμενο μέγεθος και φασματικό τύπο G8 IΙIa. Ο γ είναι ο φωτεινότερος αστέρας όλου του αστερισμού, με φαιν.μέγεθος 3,47 και φασματικό τύπο ερυθρού γίγαντα. Για το λόγο αυτό μάλλον σημειώνει και την αιχμή του βέλους. Ο δ Βέλους είναι διπλός αστέρας με συνολικό φαιν.μέγεθος 3,82 και φασματικούς τύπους M2 II και A0 V. Οι ε και θ είναι επίσης διπλοί, πράγμα που διακρίνεται και με κιάλια.

 Ο Βωμός (Λατινικά, ονομαστική: Ara, γενική: Arae, αστρον. σύμβολο: Ara), είναι ένας νότιος αστερισμός, από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Συνορεύει με αρκετούς άλλους αστερισμούς, τους: Σκορπιό, Γνώμονα, Νότιον Τρίγωνον, Πτηνόν, Ταώ, Τηλεσκόπιον και Νότιο Στέφανο. Κείται, όπως γράφει ο `Αρατος:

«κάτω απ' τ' αστραφτερό κεντρί αυτού του πελώριου ζωδίου, του Σκορπιού, κοντά στο νότο κρέμεται»

και το νότιο και μεγαλύτερο μέρος του παραμένει αόρατο από την Ελλάδα, τώρα όπως και στην αρχαιότητα.

Τα ονόματά του ήταν περισσότερα κατά την αρχαιότητα. Τόσο ο `Αρατος όσο και ο Ερατοσθένης τον αποκαλούσαν Θυτήριον, ο δεύτερος και Νέκταρ, ενώ άλλοι Θυσιαστήριον και Εστία. Οι Πρόκλος και Πτολεμαίος τον ονόμαζαν Θυμιατήριον. Ο Bayer αναφέρει τα Ε(σ)χάρα, Πυράμνη και Λιβανωτ(ρ)ίς (θυμιατό όπου καιγόταν λιβάνι). Στους Ρωμαίους πάλι αναφέρεται ως Ara Centauri, Ara Thymiamatis, Altare, Apta Altaria, Altarium, Sacrarium, Sacris, Thymele (ο βωμός του Διονύσου) και κάποτε με το υποκοριστικό: Arula. Επίσης, ως Acerra (μικρός βωμός επί του οποίου καίγονταν αρώματα ενώπιον των νεκρών), Batillus («τηγάνι» θυμιαμάτων) και Prunarum Conceptaculum (μαγκάλι). Τα Focus, Lar και Ignitabulum αντιστοιχούν όλα στο ελληνικό «Εστία» που αναφέρθηκε. Τέλος, τα Thuribulum, Turribulum ή, ορθότερα, Turibulum αποτελούσαν συνηθισμένα ονόματα στους Ευρωπαίους συγγραφείς ως το 18ο αιώνα. Η ονομασία Φάρος (Pharus) απαντάται επίσης, καθώς οι βωμοί τοποθετούνταν συχνά στις κορυφές πύργων και χρησίμευαν ως φάροι. Ο Μανίλιος ανακαλεί την Τιτανομαχία, όταν οι Θεοί «χρειάζονταν ένα βωμό στα ουράνια για τους πολεμικούς τους όρκους».

Οι Αλφόνσειοι Πίνακες προσθέτουν σε όλα τα παραπάνω τα: Puteus (λάκος), Sacrarius και Templum (ιερό μέρος), αλλά αναπαριστούν τον αστερισμό ως συνηθισμένο βωμό. Οι εικονογραφημένες εκδόσεις του Υγίνου του 1488 και 1535 απεικονίζουν βωμό που βγάζει φλόγες, με δαίμονες εκατέρωθεν. Οι φλόγες και ο καπνός φαίνονται να «ανεβαίνουν» προς τα βόρεια, ταιριάζοντας με τη λωρίδα του Γαλαξία. Ωστόσο, από την εποχή του Bayer μέχρι σήμερα ο βωμός σχεδιάζεται ανεστραμμένος, πράγμα λογικό για ένα νότιο αστερισμό.

Η πληθώρα των κλασικών ονομάτων υποδεικνύει ασυμφωνία ως προς τη μορφή που σχηματίζουν οι κυριότεροι αστέρες του Βωμού, αλλά και μεγάλη εξοικείωση και ενδιαφέρον για τον αστερισμό αυτό, δεδομένου ότι οι αρχαίοι πίστευαν ότι προμήνυε μεταβολές στους ανέμους και τον καιρό. Ο `Αρατος του αφιερώνει 28 ολόκληρους στίχους στα Φαινόμενα, ένα αναλογικώς μεγάλο τμήμα.

Στην Αραβία ο Βωμός ήταν γνωστός ως Al Mijmarah (θυμιατό ή λιβανιστήρι), που φανερώνει ότι ο αστερισμός δεν προϋπήρχε εκεί, αλλά απετέλεσε ελληνικό «δάνειο». Η λέξη βρίσκεται παρεφθαρμένη ως Almegramith στον Riccioli και Almugamra στον Καίσιο. Ο δεύτερος θεωρούσε ότι αντιπροσώπευε ένα από τους βωμούς που έκτισε ο Μωυσής ή τον μόνιμο χρυσό βωμό του Ναού της Ιερουσαλήμ, ενώ άλλοι τον ταύτιζαν με το βωμό που ο Νώε ανήγειρε μετά τον Κατακλυσμό.

Ο Γκουλντ μέτρησε στο Βωμό 85 αστέρες ως το έβδομο μέγεθος.

 Ο α (άλφα) Βωμού, γνωστός στην Κίνα ως Choo, το ρόπαλο ή ραβδί, έχει φαινόμενο μέγεθος 2,95 και φασματικό τύπο B2 V.

Ο β Βωμού έχει φαινόμενο μέγεθος 2,85 και φασματικό τύπο K3 Ib-IIa.

Ο γ έχει φαινόμενο μέγεθος 3,3 και φασματικό τύπο B1 I (κυανός υπεργίγαντας)

Οι δ και ζ ήταν στην Κίνα οι Tseen Yin, ο σκοτεινός ουρανός, και έχουν φαιν.μεγέθη 3,62 και 3,13.

Ο ε1, φαιν.μεγέθους 4,06 και φασματικού τύπου K4 III, ήταν γνωστός στην Κίνα ως Tso Kang, δηλαδή «η αριστερή σκοπιά».

Ο μ Βωμού (HD 160691) έχει φαινόμενο μέγεθος 5,15 και φασματικό τύπο G3 IV-V, σχεδόν δίδυμος αδελφός του Ηλίου. Διαθέτει ένα τουλάχιστον εξωηλιακό πλανήτη, μάζας υπερδιπλάσιας της μάζας του Δία, να περιφέρεται γύρω του κάθε 743 ημέρες σε μέση απόσταση 247 εκατομμυρίων χιλιομέτρων και ασταθή (πολύ έκκεντρη) τροχιά. Το σύστημα αυτό απέχει από τη Γη 49,6 έτη φωτός.