Βλέποντας τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Αλ. Τσίπρα να ζητεί από τους κκ. Αντ. Σαμαρά και Ευ. Βενιζέλο να αναιρέσουν τις ενυπόγραφες δεσμεύσεις τους επί του μνημονίου, πολλοί θυμούνται την επιμονή των Ολλανδών τον περασμένο Φεβρουάριο να ζητηθούν γραπτές εγγυήσεις από όλα τα ελληνικά πολιτικά κόμματα και αναρωτιούνται αν είχαν δίκιο...

Οπως σημειώνει προς «Το Βήμα» ο Ντάνιελ Γκρος, σύμβουλος της Μέρκελ και αναλυτής στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPS), «οι έλληνες πολιτικοί πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν να μείνουν στο ευρώ. Αυτό έχει ένα τίμημα. Αν δεν δράσουν, φοβάμαι ότι ο ελληνικός λαός θα ψηφίσει βγάζοντας τα χρήματά του από τις τράπεζες και κάτι τέτοιο θα επισπεύσει την έξοδο από την ευρωζώνη πολύ περισσότερο από μια σύγκρουση με τη Γερμανία για το πρόγραμμα λιτότητας».

Ο χρόνος τρέχει

για τις δόσεις

Η κίνηση των δανειστών να μην απελευθερώσουν ολόκληρη τη δόση των 5,2 δισ. ευρώ του Μαΐου ήταν το πρώτο μήνυμα. Το επόμενο και καίριο πλήγμα θα είναι να μην καταβληθεί η επόμενη δόση ύψους περίπου 31 δισ. ευρώ (μαζί με τα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών) τον προσεχή Σεπτέμβριο.

Αν δεν σχηματιστεί κυβέρνηση που να μπορέσει να συνομιλήσει με την τρόικα εν όψει και των μέτρων ύψους 11,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2013-2014, τότε το ρολόι θα αρχίσει να τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα - εκτός αν ευδοκιμήσουν οι συνομιλίες στο Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους αντέχουν ως και τον Αύγουστο. Με την υπόθεση εργασίας ότι νέες εκλογές θα διεξαχθούν στις 17 Ιουνίου και θα προκύψει κυβερνητική πλειοψηφία, η τρόικα θα προσφέρει ένα περιθώριο στο νέο σχήμα να προετοιμαστεί.

Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία με την τρόικα επί του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, η καταβολή της επόμενης δόσης θα είναι αδύνατη για το ΔΝΤ. Και αυτό διότι, όπως σημειώνουν κοινοτικές πηγές, θα αποτελούσε πρόβλημα για την αξιοπιστία του Ταμείου, που έχει ήδη πληγεί στην Ελλάδα, να καταβάλει το δικό του μερίδιο.

Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα θα μπορούσαν να ακολουθήσουν διαφορετική πορεία οι ευρωπαίοι δανειστές, από τη στιγμή μάλιστα που χώρες όπως η Ιταλία υποχρεούνται να δανείζονται με επιτόκιο σχεδόν διπλάσιο από το 3,5% με το οποίο δανείζουν την Ελλάδα. Επομένως η δόση του Σεπτεμβρίου θα βρεθεί «στον αέρα» και για να μπορέσει η Αθήνα να πληρώσει μισθούς και συντάξεις θα πρέπει να κόψει δαπάνες από άλλες δραστηριότητες - κάτι που ίσως οδηγήσει σε ελλείψεις σε κρίσιμους τομείς.

Δυστυχώς για την Αθήνα το χαρτί του «συστημικού κινδύνου» δεν φαίνεται να είναι τόσο ισχυρό πλέον στο «πόκερ της ευρωζώνης». Ο λόγος είναι ότι εξαιτίας της αναδιάρθρωσης του χρέους το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα έχει σε μεγάλο βαθμό απαλλαγεί από τα ελληνικά ομόλογα.

Οι δανειστές αισθάνονται επίσης πιο άνετα μετά τη δημιουργία του δεσμευμένου λογαριασμού στην ΤτΕ, καθώς με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζεται η αποπληρωμή του χρέους. Τέλος, δεν πρέπει να λησμονείται ότι από την 1η Ιουλίου αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) που θα επιτρέπει συντεταγμένη χρεοκοπία εντός ευρωζώνης.

Διαπραγμάτευση ναι,

όχι ανατροπή όρων

Οπως έχει διαφανεί από τις δημόσιες δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων, ούτε στις Βρυξέλλες ούτε, κυρίως, στο Βερολίνο υπάρχει επιθυμία να ξανανοίξουν οι όροι του μνημονίου. Και αυτό διότι αυτομάτως θα δοθούν δικαιώματα τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ιρλανδία, δύο χώρες που επίσης εκτελούν πρόγραμμα προσαρμογής αλλά με μεγαλύτερη επιτυχία από την Ελλάδα.

Στην ΕΕ διευρύνεται η αίσθηση ότι μια έξοδος της Ελλάδος από την ευρωζώνη δεν θα έχει απαραίτητα ως αποτέλεσμα μια αλυσιδωτή καταστροφική αντίδραση. Το είπε έξω από τα δόντια ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Η Ευρώπη μοιάζει πιο έτοιμη να το διαχειριστεί από ό,τι πριν από δύο χρόνια, ενώ η Ελλάδα ίσως χρησίμευε και ως παράδειγμα. Ωστόσο, κοινοτικές και ελληνικές πηγές εκτιμούν ότι οι δανειστές μας, ιδιαίτερα δε η Κομισιόν και το ΔΝΤ, δεν θα ήταν αντίθετοι σε μια επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, με διαφορετικό όμως περιεχόμενο από αυτό που εννοούν διάφοροι στην Ελλάδα.

Στους διαδρόμους των Βρυξελλών η επαναδιαπραγμάτευση δεν νοείται ως ανατροπή των όρων του μνημονίου. Το σενάριο αφορά κυρίως τη χρονική επέκταση της δημοσιονομικής προσαρμογής όχι μόνο ως το 2015 αλλά ίσως ως το 2017, εφόσον η εφαρμογή του προγράμματος γίνει πιστά. Αυτό θα επέτρεπε, τονίζουν ενημερωμένες πηγές, την αποφυγή, βραχυπρόθεσμα, υφεσιακών μέτρων, όπως οι μειώσεις μισθών (π.χ., ειδικά μισθολόγια) ή το «άπλωμα» διαρθρωτικών μέτρων σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, προσθέτουν, θα απαιτούσε περισσότερα χρήματα από τους δανειστές μας καθώς θα καθυστερούσε η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων.