Ερευνητές ανακάλυψαν πώς η μαριχουάνα οδηγεί σε διάσπαση της βραχυπρόθεσμης μνήμης. Το ναρκωτικό επιδρά στη λειτουργική μνήμη των χρηστών, στην ικανότητά τους δηλαδή να συγκρατούν και να χρησιμοποιούν πληροφορίες για μικρά χρονικά διαστήματα. 

Τώρα δύο νευροεπιστήμονες, οι Τζιοβάνι Μαρσικάνο από το Πανεπιστήμιο του Μπορντώ στη Γαλλία και Ξία Ζανγκ από το Ινστιτούτο Ερευνας για την Ψυχική Υγεία στο Πανεπιστήμιο της Οτάβας στον Καναδά, έδειξαν ότι αυτή η κοινή παρενέργεια λαμβάνει χώρα εξαιτίας ενός άγνωστου μέχρι σήμερα μηχανισμού σήμανσης μεταξύ νευρώνων και μη νευρωνικών κυττάρων που ονομάζονται αστροκύτταρα.

Από κομπάρσοι πρωταγωνιστές

Οπως σημειώνουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Cell» τα αστροκύτταρα θεωρούνταν επί μακρόν ότι αποτελούν απλώς επικουρικά κύτταρα τα οποία προστατεύουν τους νευρώνες. «Η μελέτη μας προσφέρει ισχυρές ενδείξεις σχετικά με το ότι τα αστροκύτταρα ελέγχουν τους νευρώνες και τη μνήμη» αναφέρει ο Ζανγκ και προσθέτει ότι με τα νέα ευρήματα «ο κομπάρσος έγινε πρωταγωνιστής».

Η ψυχοδραστική ουσία της μαριχουάνας είναι η τετραϋδροκανναβινόλη (ΤΗC). Με χρήση μικροηλεκτροδίων που εμφυτεύθηκαν στον εγκέφαλο αρουραίων οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η THC αποδυναμώνει τις συνάψεις μεταξύ των νευρώνων στον ιππόκαμπο, μια δομή του εγκεφάλου που είναι ζωτικής σημασίας για τον σχηματισμό της μνήμης.

Τα πειράματα επαναλήφθηκαν σε δύο είδη ποντικών που είχαν τροποποιηθεί γενετικώς ώστε να παρουσιάζουν αλλαγή στην παραγωγή των υποδοχέων CB1, των μορίων που αλληλεπιδρούν με την THC στον εγκέφαλο. Ο ένας τύπος ποντικού εμφάνιζε έλλειψη υποδοχέων CB1 στους νευρώνες του ιππόκαμπου που συνθέτουν τον νευροδιαβιβαστή γλουταμάτη. Ο άλλος τύπος ποντικού παρουσίαζε έλλειψη των ίδιων υποδοχέων στους νευρώνες που συνθέτουν τον νευροδιαβιβαστή γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA).

«Κλειδί» οι υποδοχείς CB1 στα αστροκύτταρα

Οπως προέκυψε, η ουσία THC αποδυνάμωνε τις συνάψεις και στους δύο τύπους ποντικού όπως και στους αρουραίους που δεν είχαν τροποποιηθεί γενετικώς. Με βάση όλα αυτά τα ευρήματα οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η επίδραση της ΤHC στον ανθρώπινο εγκέφαλο συνδέεται με τους υποδοχείς CB1 στα αστροκύτταρα.

Στη συνέχεια ο Μαρσικάνο δημιούργησε έναν τρίτο τύπο ποντικού ο οποίος εμφάνιζε έλλειψη των υποδοχέων CB1 στα αστροκύτταρα. Ανακάλυψε ότι σε αυτήν την περίπτωση η THC δεν είχε καμία επίδραση στις συνάψεις του ιππόκαμπου.

Σε μια άλλη σειρά πειραμάτων που διεξήχθησαν σε συνάψεις στο εργαστήριο, αποκαλύφθηκε ότι η ενεργοποίηση των υποδοχέων CB1 μέσω της THC προκαλούσε την απομάκρυνση από τις νευρωνικές μεμβράνες των υποδοχέων ενός άλλου μορίου που λέγεται ΑΜΡΑ. Οι υποδοχείς ΑΜΡΑ έχει φανεί ότι μεσολαβούν στην ενίσχυση ή και στην αποδυνάμωση των συνάψεων, ωστόσο δεν ήταν γνωστό μέχρι σήμερα ότι τα αστροκύτταρα ελέγχουν αυτές τις διαδικασίες.

Ιδια επίδραση και στον άνθρωπο

Τέλος οι ερευνητές υπέβαλαν τα γενετικώς τροποποιημένα ποντίκια σε ένα τεστ της λειτουργικής μνήμης – τα πειραματόζωα έπρεπε να θυμούνται την ακριβή τοποθεσία μιας βυθισμένης πλατφόρμας σε έναν υδάτινο λαβύρινθο. Όπως φάνηκε, η THC της κάνναβης επιδρούσε αρνητικά στην επίδοση των ποντικών που εμφάνιζαν έλλειψη των υποδοχέων CB1 στους νευρώνες που συνθέτουν τη γλουταμάτη και το GABA, όχι όμως και σε εκείνους που παρουσίαζαν έλλειψη των συγκεκριμένων υποδοχέων στα αστροκύτταρα.

Και μπορεί τα αποτελέσματα αυτά να αφορούσαν μόνο τρωκτικά, ωστόσο, σύμφωνα με τον δρα Μαρσικάνο «η μαριχουάνα διασπά τη λειτουργική μνήμη τόσο στα ποντίκια όσο και στον άνθρωπο και έτσι πιστεύουμε ότι εμπλέκονται οι ίδιοι μηχανισμοί και σε ό,τι αφορά τον ανθρώπινο εγκέφαλο».

Προς ανάπτυξη παυσίπονων φαρμάκων

Ο ερευνητής από το Μπορντώ σημειώνει ότι τα νέα ευρήματα μπορούν να οδηγήσουν κάποια ημέρα στην ανάπτυξη φαρμάκων που θα σχετίζονται με την THC και τα οποία θα στοχεύουν συγκεκριμένα τους υποδοχείς CB1 που εκφράζονται από τους νευρώνες και όχι από τα αστροκύτταρα. Τέτοιου είδους φάρμακα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παυσίπονα χωρίς να επηρεάζουν τη λειτουργική μνήμη.

Μέχρι τότε, υπάρχει ένας εύκολος τρόπος ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι παρενέργειες της μαριχουάνας που χορηγείται για ιατρικούς λόγους. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010 έδειξε ότι άτομα που καπνίζουν μαριχουάνα η οποία περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις της ουσίας κανναβιδιόλη δεν εμφανίζουν προβλήματα στη μνήμη. Ετσι, πιθανότατα η πλούσια σε κανναβιδιόλη μαριχουάνα να αποτελεί την καλύτερη περίπτωση για χρήση στην ιατρική.