Η μόλυνση της ρύπανσης αρχίζει από τη μήτρα... Το κεντρικό άρθρο της τελευταίας έκδοσης του έγκριτου ιατρικού περιοδικού «New England Journal of Medicine», που αναφέρεται στις περιβαλλοντικές αιτίες του καρκίνου και υπογράφεται από τον δρα Ντέιβιντ Κριστιάνι από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, τονίζει ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών στην αύξηση ορισμένων παιδικών καρκίνων όπως η λευχαιμία και οι όγκοι στον εγκέφαλο εμπλέκεται η προγεννητική έκθεση σε περιβαλλοντικά καρκινογόνα – περισσότερες από 300 βιομηχανικές χημικές ουσίες έχουν ανιχνευθεί στο αίμα του ομφάλιου λώρου!

Οι επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν αύξηση του καρκίνου κατά 1% τον χρόνο σε παιδιά έως 14 ετών και κατά 1,5% στους εφήβους.

Από 80.000 χημικές ουσίες και προϊόντα που διακινούνται στην αγορά των ΗΠΑ, μόνο 200 έχουν ελεγχθεί επαρκώς για καρκινογένεση όπως αναφέρει το άρθρο. Επιπλέον, η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας στον Καρκίνο (IARC) ανέλυσε τη βιβλιογραφία για 900 στοιχεία που πιθανώς προκαλούν καρκίνο και ταυτοποίησε τα 165 ως καρκινογόνα στον άνθρωπο και άλλα 249 ως πιθανώς καρκινογόνα.

Οι επιδημιολόγοι γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν υψηλή συμβολή στον κίνδυνο εκδήλωσης για τους περισσότερους καρκίνους (έως και 85%-95% στους δυτικούς πληθυσμούς), παρότι δεν είναι πάντοτε σαφές το ακριβές αίτιο. Γι' αυτό, «νοσηρότητα και θνησιμότητα από καρκίνο δεν έχουν μειωθεί τόσο πολύ όσο σε άλλες μείζονες αιτίες θανάτου», λέει ο συγγραφέας του άρθρου.

Η Επιτροπή Καρκίνου που συγκροτήθηκε το 2010 από τον πρόεδρο Ομπάμα, κατέληξε σε μια έκθεση που δίνει έμφαση στην ανάγκη για πιο ισχυρούς κανόνες που θα ελέγξουν την έκθεση των πολιτών στις τοξίνες.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι η σχέση αυτή έχει υποτιμηθεί και είναι υπεύθυνη για πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από το 6% των καρκίνων, που πίστευαν. Προτρέπει μάλιστα για περισσότερη έρευνα σχετικά με τη σχέση του καρκίνου με περιβαλλοντικά υλικά, όπως το ορμονικά ενεργό BPA και τα υλικά της νανοτεχνολογίας.

Για παράδειγμα αναφέρει την ευρεία έκθεση σε ορισμένες ουσίες με άγνωστες επιπτώσεις στην υγεία όπως το δισφαινόλιο Α ή BPA (που βρίσκεται στα σκληρά πλαστικά από πολυυδρογονάνθρακες, αλλά συχνά και σε φιάλες αναψυκτικών από μαλακό πλαστικό, σε παιχνίδια και σάκους ενδοφλέβιας έγχυσης), αλλά και η 2-μεθυλοναφθαλίνη, που έχει βρεθεί ακόμα και σε συσκευασίες δημητριακών πρωινού!

Ο αέρας της Αθήνας...

Περίπου έξι χιλιάδες Αθηναίοι δεν θα πέθαιναν κάθε χρόνο εάν λαμβάνονταν μέτρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση της πρωτεύουσας, ενώ τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα ζούσαν έναν χρόνο περισσότερο!

«Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι είναι αέριοι (όπως το διοξείδιο του αζώτου, το όζον κ.λπ.) ή σωματιδιακοί», εξηγεί η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Κλέα Κατσουγιάννη. «Οι τελευταίοι, δηλαδή τα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια, που μετριούνται ως ΡΜ10 ή ΡΜ2.5, θεωρούνται πιο επικίνδυνοι για την υγεία».

Το πρόγραμμα ΑΡΗΕΑ ερεύνησε τις οξείες (βραχυχρόνιες) επιδράσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την υγεία σε 25 μεγαλουπόλεις και συντονίστηκε στην Ελλάδα από το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με υπεύθυνη την κ. Κατσουγιάννη.

«Εκτιμήσαμε ότι η ημερήσια αύξηση της συγκέντρωσης των ΡΜ10 κατά 10μg/m3 προκαλεί περίπου κατά 0,5% αύξηση στον ημερήσιο αριθμό θανάτων, ειδικότερα από αναπνευστικές και καρδιαγγειακές αιτίες και κατά 1% αύξηση στις εισαγωγές επειγόντων αναπνευστικών περιστατικών στα νοσοκομεία», λέει η κ. Κατσουγιάννη.

«Μελέτες από τις ΗΠΑ έδειξαν ότι η διαβίωση σε μια πόλη με μακροχρόνια υψηλότερη ρύπανση κατά 10μg/m3 συνοδεύεται από μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης».

Πόσα περιστατικά μπορεί να αποδοθούν στη σωματιδιακή ατμοσφαιρική ρύπανση σε μια πόλη; «Στο ερώτημα αυτό δίνει ορισμένες απαντήσεις το ερευνητικό πρόγραμμα ΑΡΗΕΙS-APHEKOM που ολοκληρώθηκε πρόσφατα», επισημαίνει η κ. Κατσουγιάννη.

«Υπολογίστηκε ο αριθμός θανάτων που μπορεί να προληφθεί αν οι συγκεντρώσεις των ΡΜ10 μειωθούν σύμφωνα με διάφορα σενάρια. Οι εκτιμώμενοι αριθμοί για το σενάριο κατά το οποίο πετυχαίνουμε στην Αθήνα τη μείωση της ετήσιας συγκέντρωσης ΡΜ10 στα 20μg/m3 και τον περιορισμό των 24ωρων τιμών στα ίδια επίπεδα, θα ήταν 535 θάνατοι από οξείες ασθένειες από όλες τις αιτίες και 5.066 από χρόνιες ασθένειες από όλες τις αιτίες»

Εκτιμήθηκε επίσης ότι με αυτό το σενάριο το προσδόκιμο επιβίωσης των νεώτερων γενεών, που θα ζήσουν με αυτές τις μειωμένες τιμές, θα αυξηθεί κατά ένα έτος χάρη στη μειωμένη έκθεσή τους στα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια. «Οι προαναφερόμενες εκτιμήσεις έγιναν με τις τιμές σωματιδίων της τελευταίας δεκαετίας, κατά την οποία δεν έχουμε δυστυχώς μεγάλη μεταβολή στα επίπεδα ΡΜ10 στην πόλη μας», λέει η κ. Κατσουγιάννη.

Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι το νέφος των πόλεων ευθύνεται για το 15% των περιπτώσεων άσθματος στα παιδιά. Η κυριότερη πηγή σωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Αθήνας είναι, όπως αναφέρει η καθηγήτρια, τα πετρελαιοκίνητα οχήματα (φορτηγά, ταξί κ.λπ.). Μέρος του προβλήματος είναι επίσης η παλαιότητα και η κακή συντήρηση των οχημάτων, καθώς και η κακή ποιότητα του καυσίμου, το οποίο κατά κοινή ομολογία συχνά νοθεύεται.

Ειδικά για τον καρκίνο του μαστού, οι επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο στις ΗΠΑ επισημαίνουν ότι, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, υπάρχει σχέση του πιο συχνού γυναικείου καρκίνου και της έκθεσης στους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, που ανευρίσκονται στις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και την ατμοσφαιρική ρύπανση.

…και το νερό που σκοτώνει

Λίγο πιο πέρα από την Αθήνα μια άλλη μεγάλη πηγή μόλυνσης, στον υδροφόρο ορίζοντα, αρρωσταίνει τους κατοίκους της Βοιωτίας. Κατά 90% αυξήθηκε η συχνότητα εκδήλωσης καρκίνου το 2009 στον Δήμο Οινοφύτων της Βοιωτίας, όπου το νερό του Ασωπού έχει μολυνθεί βιομηχανικά με εξασθενές χρώμιο, σύμφωνα με δεκαετή επιδημιολογική μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την ευθύνη της καθηγήτριας Αθηνάς Λινού.

Διεθνείς μελέτες σε ζώα συνδέουν την πειραματική έκθεσή τους σε νερό που περιείχε εξασθενές χρώμιο με την εμφάνιση καρκίνων επιθηλιακού τύπου και ιστολογικές μεταβολές στο ήπαρ.

Ειδικά για τους όγκους στο ήπαρ, η μελέτη έδειξε αύξηση κατά 1.472% αυτών των καρκίνων, ενώ για τους όγκους στο γυναικείο ουροποιητικό σύστημα υπήρξε αύξηση κατά 841%, για τους καρκίνους του στόματος και των χειλέων κατά 240%, για τον καρκίνο των πνευμόνων κατά 145% και για τη λευχαιμία κατά 70%. «Η έρευνα συνεχίζεται με την υγεία των παιδιών, όσον αφορά το άσθμα, τις δερματίτιδες και τον δείκτη ευφυΐας τους», λέει η κ. Λινού.