Σήμερα, 14 Μαΐου, λήγει η μετενέργεια, δηλαδή η παράταση των ευνοϊκών, για τους εργαζόμενους, όρων που περιλαμβάνονται σε μία σύμβαση.

Μετά τη λήξη της παράτασης αυτής, και εφόσον δεν έχουν υπογραφεί νέες κλαδικές, οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν σύμφωνα με το νόμο να πληρωθούν, με το βασικό μισθό και τα τέσσερα επιδόματα.

Η έννοια της μετενέργειας ήταν γνωστή μέχρι πρόσφατα σε έναν κλειστό κύκλο νομικών, μάνατζερ και συνδικαλιστών, αλλά μπήκε στη ζωή όλων μας όταν εντάχθηκε στο πλαίσιο των βασικών προτάσεων-απαιτήσεων της τρόικας για αλλαγές στα εργασιακά.

Πώς έμαθε, όμως, η τρόικα για τη μετενέργεια; Από μάνατζερ και νομικούς συμβούλους μεγάλων ελληνικών τραπεζών και επιχειρήσεων, με τους οποίους είχε πυκνές επαφές προκειμένου να χαρτογραφήσει τις λεγόμενες «στρεβλώσεις» της αγοράς εργασίας, όπως τις ορίζουν οι επιχειρήσεις. Δηλαδή, για τις θεσμικές ρυθμίσεις που δεν επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να προσαρμόζονται γρήγορα και εύκολα στις οικονομικές συνθήκες, μειώνοντας προσωπικό και μισθούς ή αλλάζοντας τα ωράρια εργασίας. Οταν αυτή η «χαρτογράφηση» ολοκληρώθηκε, η τρόικα παρέδωσε στην κυβέρνηση ένα κείμενο με τις απαιτήσεις της για τις αλλαγές στα εργασιακά, το οποίο ήταν ολοφάνερο ότι απηχούσε τις θέσεις των μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων.

Τι είναι, λοιπόν, η μετενέργεια και πώς επηρεάζει καθοριστικά την καθημερινότητα εκατομμυρίων εργαζομένων; Με το άρθρο 9 του ν. 1876/1990 ορίσθηκε ότι όλοι οι όροι εργασίας των συλλογικών συμβάσεων εισέρχονται, έξι μήνες μετά τη λήξη τους, σε ατομικές συμβάσεις εάν δεν έχει στο μεταξύ συναφθεί νέα σύμβαση. Αυτό μπορεί να γίνει ευκολότερα κατανοητό με ένα απλό παράδειγμα: 

Ο βασικός μισθός, σύμφωνα με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, είναι σήμερα 751 ευρώ μεικτά. Ομως στον κλάδο των τραπεζών έχει συμφωνηθεί με κλαδική σύμβαση ότι ο βασικός μισθός είναι 1.000 ευρώ. Μετά τη λήξη της κλαδικής σύμβασης μεταξύ της ΟΤΟΕ και των τραπεζών, οι δύο πλευρές έχουν έξι μήνες χρονικό περιθώριο για να συνάψουν νέα κλαδική σύμβαση και να προσδιορίσουν εκ νέου τον βασικό μισθό των τραπεζοϋπαλλήλων. 

Αν αυτό δεν γίνει και περάσουν οι έξι μήνες, ο βασικός μισθός και όλα τα άλλα δικαιώματα των υπαλλήλων που απορρέουν από την κλαδική σύμβαση δεν χάνονται. Αντίθετα, θεωρείται ότι ενσωματώνονται σε ατομικές συμβάσεις όλων των εργαζομένων και εξακολουθούν να έχουν δεσμευτική ισχύ για τους εργοδότες. Ετσι, δεν μπορούν οι εργοδότες να «ψαλιδίσουν», για παράδειγμα, τον βασικό μισθό και να τον εξισώσουν με αυτόν που προβλέπεται ως κατώτατος για όλους τους εργαζομένους σύμφωνα με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.

Τι προβλέπεται με τη νέα ρύθμιση

Η νέα ρύθμιση που έρχεται με πρωτοβουλία της τρόικας (και των Ελλήνων... καθοδηγητών της) ανατρέπει πλήρως τους βασικούς κανόνες του Εργατικού Δικαίου: Ορίζει ότι τρεις μήνες μετά τη λήξη μιας συλλογικής σύμβασης οι όροι εργασίας θα καθορίζονται από άλλες συντρέχουσες συλλογικές συμβάσεις. Αν πρόκειται για μια επιχειρησιακή σύμβαση που έληξε, οι όροι της χάνονται και το προσωπικό καλύπτεται από την κλαδική σύμβαση, ενώ αν πρόκειται για κλαδική, καλύπτονται από την εθνική συλλογική σύμβαση.

«Οι εργαζόμενοι δεν θα πρέπει να εξακολουθούν να λαμβάνουν όλες τις παροχές από προηγούμενες συμβάσεις, αλλά θα μπορούν να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, όπως χρειάζεται για μια υγιή οικονομία που μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές» έγραψε η τρόικα στο σχετικό κείμενο που παρέδωσε πρόσφατα στον υπουργό Εργασίας Γ. Κουτρουμάνη.

Τι σημαίνει αυτή η «προσαρμογή σε μεταβαλλόμενες συνθήκες»; Κατά πρώτον, οι εργοδότες δεν θα έχουν τον παραμικρό λόγο να προσέλθουν σε διαπραγμάτευση για κλαδικές συμβάσεις, αλλά θα περιμένουν απλώς να λήξουν, κάτι που ήδη έχει γίνει σε πάρα πολλούς κλάδους της οικονομίας. Αμέσως μετά θα επιβάλλουν στο προσωπικό τους ατομικές συμβάσεις με πολύ δυσμενέστερους όρους από αυτούς των κλαδικών και με ελάχιστα όρια προστασίας αυτά που ορίζονται από την εθνική σύμβαση.

Για να επιστρέψουμε στο παράδειγμα των τραπεζοϋπαλλήλων: Αν ο βασικός μισθός μειωθεί στα 586 ευρώ, όπως ζητάει η τρόικα, αυτό θα είναι και το νέο «κατώφλι» για τους μισθούς τους. Ετσι, θα αποχαιρετήσουν τον βασικό μισθό των 1.000 ευρώ και ο νέος βασικός μισθός του κλάδου θα είναι τα 586, δηλαδή 41% λιγότερο!