Μια κοινωνία φοβισμένη και ανήσυχη, η οποία απαιτεί από τα κόμματα να συνεργαστούν πάση θυσία, με στόχο την αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου και την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ, εμφανίζει η πανελλαδική έρευνα της Κάπα Research για «Το Βήμα της Κυριακής», λίγες μόλις ημέρες μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Το μετεκλογικό σκηνικό που διαμορφώνεται, όπως αυτό αποτυπώνεται στην έρευνα και εν όψει της τελευταίας και πλέον κρίσιμης φάσης των συζητήσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης, προσφέρει στα κομματικά επιτελεία κάποια χρήσιμα στοιχεία προς αξιολόγηση και προσδιορισμό της πολιτικής τους στάσης. Εκτός δε συγκλονιστικού απροόπτου, προδιαγράφει τις εξελίξεις έπειτα από μια δεύτερη προσφυγή στις κάλπες, η οποία δεν φαίνεται πως θα δώσει διαφορετική εικόνα, αλλά μάλλον θα αναγκάσει τις πολιτικές ηγεσίες να αναπροσαρμόσουν τη στάση τους και τις προτεραιότητές τους για την επόμενη μέρα.

Ξεκάθαρο στην έρευνα είναι το σκεπτικό που κυριάρχησε στην ψηφοφορία της προηγούμενης Κυριακής. Λαμβάνοντας υπόψη και πολλά από όσα ακολούθησαν, κεντρικό στοιχείο είναι η απαίτηση των πολιτών από τα κόμματα να συνεργαστούν και να αλλάξουν τους όρους του μνημονίου, σε προφανή και αναμενόμενο συνδυασμό με τη διάθεση να τερματιστεί το δίπολο ΠαΣοΚ - ΝΔ που κυριάρχησε στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.

Ειδικότερα δε σε ό,τι αφορά τους δύο κυρίαρχους σχηματισμούς της Μεταπολίτευσης, η λογική της τιμωρητικής ψήφου συνδυάζεται με την απαίτηση της συντριπτικής πλειονότητας των ψηφοφόρων τους για ανασυγκρότηση, αναπροσαρμογή και κατανόηση των απαιτήσεων της εποχής, ενώ το θέμα της ηγεσίας φαίνεται πως αποτελεί υψηλότερη προτεραιότητα για τη ΝΔ και λιγότερο για το ΠαΣοΚ.

Υπό αυτές τις συνθήκες, οι διαθέσεις και τα μηνύματα των πολιτών επαναβεβαιώνονται στην πρόθεση ψήφου όπως αυτή καταγράφεται μετά την κάλπη της προηγούμενης Κυριακής, σε περίπτωση που προκηρυχθούν νέες εκλογές.

Η εικόνα που διαμορφώνεται, και με δεδομένα όσα έχουν ακουστεί από την 6η Μαΐου και έπειτα

(η έρευνα διενεργήθηκε την προηγούμενη Τετάρτη και Πέμπτη και ενώ ήταν σε εξέλιξη οι απόπειρες σχηματισμού κυβέρνησης), δεν ανατρέπει τις τάσεις• αντιθέτως, ενισχύει τον ΣΥΡΙΖΑ και τον εμφανίζει πλέον πρώτο κόμμα, ενώ δίνει ανεπαίσθητη άνοδο στη ΝΔ, με το ΠαΣοΚ να παραμένει στην τρίτη θέση, με νέες απώλειες.

Κατόπιν αυτών και εν όψει όσων ακολουθήσουν, πρώτο μέλημα των πολιτών βάσει των στοιχείων της έρευνας είναι η εμπέδωση από την πολιτική τάξη της χώρας του μηνύματος της κάλπης, που όσο και αν κάθε κόμμα εξακολουθεί να το ερμηνεύει κατά το δοκούν, δείχνει προς μία και μοναδική κατεύθυνση: συνεργασία των πολιτικών δυνάμεων με στόχο τη διαπραγμάτευση για αλλαγή πολιτικής και παραμονή της χώρας στο ευρώ.

Κυρίαρχη δε «αξίωση» των πολιτών που εμφανίζεται στην έρευνα είναι η συμμετοχή σε μια κυβέρνηση της Δημοκρατικής Αριστεράς, η οποία, αν και τελευταία σε ισχύ κοινοβουλευτική δύναμη, είναι πρώτη στις προτιμήσεις των πολιτών ως σχηματισμός που θα αποτελέσει μέρος μιας πολιτικής συνεργασίας.

Η βασική προτεραιότητα που διαμορφώνεται και παίρνει χαρακτηριστικά αγωνίας για την επόμενη μέρα αφορά τη θέση και τον προσανατολισμό της Ελλάδας στο διάστημα που θα ακολουθήσει. Στο πεδίο αυτό, οι εραστές της δραχμής περιορίζονται σε ένα ποσοστό της τάξεως του 13% - αν και οι περισσότεροι εξ αυτών εντοπίζονται, κατά τα αναμενόμενα, μεταξύ των ψηφοφόρων του ΚΚΕ, των Ανεξάρτητων Ελλήνων και σε μικρότερο βαθμό του ΣΥΡΙΖΑ.

Παρά ταύτα, η συντριπτική πλειονότητα των συμμετεχόντων στην έρευνα δηλώνει σε ποσοστό που πλησιάζει το 80% πως η νέα κυβέρνηση (συνεργασίας) θα πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ.

Ενα στοιχείο πάντως που αξίζει να σημειωθεί, αν και δεν προξενεί έκπληξη, είναι ότι τα μοναδικά κόμματα των οποίων οι ψηφοφόροι δηλώνουν σε ποσοστό 100% πως επιθυμούν την παραμονή της χώρας στη νομισματική ένωση είναι η Δημοκρατική Συμμαχία και η Δράση.

Ενδιαφέροντα συμπεράσματα ως προς την ψήφο και τις αξιολογήσεις των πολιτών προκύπτουν από τα στοιχεία που αφορούν την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ περί καταγγελίας του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης, αλλά με παραμονή της χώρας στο ενιαίο νόμισμα. Οι περισσότεροι απαντούν ότι η πρόταση αυτή δεν είναι ρεαλιστική.

Την ίδια στιγμή και καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται εκ των πραγμάτων και των αποτελεσμάτων κυρίαρχος παίκτης (έστω και σε μια διαλυμένη πολιτική σκακιέρα), το μήνυμα των πολιτών για ανασυγκρότηση των παραδοσιακών παρατάξεων της Μεταπολίτευσης είναι ξεκάθαρο. Προκύπτει δε ότι κύριο ζητούμενο αυτής της διαδικασίας δεν είναι η επανάκτηση της εξουσίας ή η σύνδεση με την κομματική βάση για την οποία εξακολουθούν να μιλούν οι ηγεσίες στη λεωφόρο Συγγρού και στην οδό Ιπποκράτους. Αντιθέτως, οι πολίτες ζητούν από τα πρώην μεγάλα κόμματα κατά κύριο λόγο να κατανοήσουν τα προβλήματα και τις απαιτήσεις της εποχής και εν συνεχεία να υιοθετήσουν ένα νέο πολιτικό ήθος.

Παράλληλα, ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας είναι η διαφαινόμενη ανάγκη ενιαίας πολιτικής και κοινοβουλευτικής έκφρασης ενός φιλελεύθερου μετώπου, από τα κόμματα της κυρίας Μπακογιάννη, του κ. Μάνου και του κ. Τζήμερου.

Κατόπιν όλων αυτών και καθώς πληθαίνουν οι συζητήσεις για τον μετασχηματισμό του ελληνικού πολιτικοκοινωνικού συστήματος σε μία, δύο ή και περισσότερες φάσεις, αξιοσημείωτες είναι οι τάσεις που αποτυπώνονται από τον αυτοπροσδιορισμό των πολιτών στο πολιτικό φάσμα. Με βάση τα σχετικά στοιχεία της έρευνας, στον χώρο του πολιτικού Κέντρου εμφανίζεται ένα ποσοστό που υπερβαίνει το 30%, με ισομερείς διακυμάνσεις προς την Κεντροαριστερά και την Κεντροδεξιά.