Πιθανότατα δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν φοβάται τις ασθένειες. Κάποιοι ωστόσο φοβούνται περισσότερο από τους άλλους, και μάλιστα χωρίς λόγο.

Σας έχει τύχει να ανακαλύψετε ότι κάποιος με τον οποίο κάνετε παρέα ή εργάζεστε στον ίδιο χώρο τρέμει τις αρρώστιες και ότι φοβάται υπερβολικά μήπως πάθει κάτι; Ακόμη κι αν αυτό δεν έχει συμβεί, μην θεωρήσετε ότι η αρρωστοφοβία αποτελεί σπάνια περίπτωση, αφού εντοπίζεται στο 9% των ανθρώπων.

Ο φόβος στο επίκεντρο
Επιστημονικά η αρρωστοφοβία αναφέρεται ως υποχονδριακή νεύρωση ή υποχονδριακή διαταραχή και εμφανίζεται με την αδιάκοπη ενασχόληση του πάσχοντα με σωματικές ενοχλήσεις και το φόβο του για ασθένειες που είναι πιθανόν να προκύψουν από αυτές. Αυτό είναι το πρώτο και το πιο βασικό σύμπτωμα της διαταραχής. Δεν είναι όμως και το μοναδικό. Άλλα σημαντικά συμπτώματα είναι τα εξής:
• Επαναλαμβανόμενες επισκέψεις σε γιατρούς: Οι ασθενείς που πάσχουν από αρρωστοφοβία επισκέπτονται τακτικά ή και μόνιμα κάποιους γιατρούς. Ζητούν μάλιστα να υποβάλλονται συνεχώς σε εξετάσεις, οι οποίες τις περισσότερες φορές είναι περιττές. Ο μοναδικός γιατρός που έχουν ανάγκη όσοι πάσχουν από υποχονδριακή διαταραχή είναι ο ψυχολόγος, αλλά συνήθως είναι… ο μόνος που δεν επισκέπτονται.
• Συνεχής φόβος και άγχος: Ακόμη και ύστερα από επιβεβαίωση του γιατρού ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας, ο φόβος και το άγχος για τη «φανταστική ασθένεια» αποτελούν μόνιμα συναισθήματα. Όσοι πάσχουν από υποχονδριακή νεύρωση δεν πείθονται ποτέ για την καλή κατάσταση της υγείας τους.
• «Ανανέωση» προβλημάτων: Όταν ένα πρόβλημα που τους απασχολεί εξαντληθεί με κάθε τρόπο (με εξετάσεις ή ακόμη και με κάποια επέμβαση), οι υποχόνδριοι ανακαλύπτουν ένα καινούργιο. Κάποια ασθένεια «πρέπει» μονίμως να βρίσκεται στη σκέψη τους.
• Μόνιμο θέμα συζήτησης: Εκείνοι που πάσχουν από υποχονδριακή νεύρωση μιλάνε παντού και πάντα για το υποτιθέμενο πρόβλημα της υγείας τους, το οποίο είναι το αγαπημένο τους θέμα συζήτησης σε όλες τις παρέες.
• Ναρκισσισμός: Αν και συμβαίνει ασυνείδητα, τα άτομα που πάσχουν από αρρωστοφοβία εμφανίζουν σημάδια ναρκισσισμού. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι κεντρικό θέμα της ζωής τους γίνεται ο ίδιος τους ο εαυτός, αφού κατά κάποιον τρόπο υπερεπενδύουν στο σώμα τους και επικεντρώνονται στον εαυτό τους, αδυνατώντας να κατανοήσουν τα προβλήματα των άλλων ανθρώπων γύρω τους. Ιδιαίτερα στις προσωπικές τους σχέσεις γίνονται απόμακροι, παραμελούν τον σύντροφό τους, δημιουργούν εντάσεις και εμφανίζουν τάσεις επιθετικότητας.

Ποιους αφορά
Η υποχονδριακή νεύρωση αφορά στον ίδιο βαθμό άντρες και γυναίκες, ηλικίας 20 ετών και άνω. Μάλιστα οι άνθρωποι που κάνουν το λεγόμενο «doctor shopping», δηλαδή πηγαίνουν από γιατρό σε γιατρό προκειμένου να λύσουν τα υποτιθέμενα προβλήματα της υγείας τους, μπορεί να πάσχουν από χρόνια αρρωστοφοβία εφόσον δεν ζητήσουν ποτέ τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή. Σε ορισμένες περιόδους η υποχονδριακή νεύρωση μπορεί να παρουσιάζει έξαρση, σε κάποιες άλλες περιόδους ύφεση, ενώ δεν αποκλείεται και το ενδεχόμενο να είναι μόνιμη.

Πώς επηρεάζονται τα παιδιά
Όταν ο ένας από τους δύο γονείς πάσχει από υποχονδριακή διαταραχή, τότε πλήττεται ολόκληρη η οικογένεια. Τα παιδιά είναι εκείνα που εισπράττουν σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα και επηρεάζονται άμεσα. Αναπτύσσουν φοβίες και ανασφάλειες (π.χ. φοβούνται το σκοτάδι, δεν θέλουν να μείνουν μόνα τους, φοβούνται μην χάσουν τους γονείς τους κ.λπ.), ενώ στο σπίτι κυριαρχεί ένα κλίμα νοσοφοβίας. Επίσης είναι πολύ σοβαρό το ενδεχόμενο τα παιδιά να μιμηθούν τέτοιου είδους συμπεριφορές και αργότερα να εξελιχθούν και τα ίδια σε αρρωστοφοβικούς ενήλικες.

Αντιμετωπίζεται;
Ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η αρρωστοφοβία είναι η ψυχοθεραπεία. Ψυχολόγοι και ψυχίατροι συνιστούν παράλληλα την οικογενειακή συμβουλευτική, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις συστήνουν και αγχολυτική ή αντικαταθλιπτική αγωγή, καθώς υπάρχει περίπτωση ο υποχόνδριος να υποκρύπτει και κάποιο είδος κατάθλιψης.

info
Η αρρωστοφοβία αποτελεί ψυχική ασθένεια που μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα όχι μόνο εκείνου που πάσχει αλλά και των ανθρώπων γύρω του.

Της Βίκυς Κατεχάκη
Με τη συνεργασία της Δρ Ίλιας Θεοτοκά, κλινικής ψυχολόγου - ψυχοθεραπεύτριας, Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο