Στο σημείο χωρίς επιστροφή που το Ελληνικό Δημόσιο δεν θα έχει πόρους να καταβάλει μισθούς και συντάξεις και οι τράπεζες θα έχουν εξαντλήσει τα όρια δανεισμού τους από το ευρωσύστημα πλησιάζει επικίνδυνα η Ελλάδα όσο στο εσωτερικό εντείνεται η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα και διεθνώς αμφισβητείται η ικανότητα της χώρας να παραμείνει στο ευρώ. Αυτό ήταν το ξεκάθαρο μήνυμα του απόρρητου σημειώματος το οποίο παρέδωσε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια ο τέως πρωθυπουργός κ. Λουκάς Παπαδήμος την 11η Μαΐου, παραμονή του κύκλου συσκέψεων με τους πολιτικούς αρχηγούς για τον σχηματισμό οικουμενικής κυβέρνησης που κατέληξαν σε ναυάγιο και στην προκήρυξη των εκλογών της 17ης Ιουνίου.


Το «Βήμα της Κυριακής» αποκαλύπτει σήμερα το σημείωμα το οποίο έδωσε να διαβάσουν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στους αρχηγούς των κομμάτων. Οι αρχηγοί ενημερώθηκαν σε βάθος για τη δραματική επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών από τα μέσα κιόλας Ιουνίου, την εκροή καταθέσεων και το αδιέξοδο στο οποίο μπορεί να περιέλθει ανά πάσα στιγμή η χώρα ακόμη κι από ένα τυχαίο γεγονός.

Αναλυτικά στο σημείωμα του κ. Παπαδήμου, που προκάλεσε μάλιστα πολιτική ένταση καθώς δεν υπεγράφη από τον τέως πρωθυπουργό ούτε δημοσιοποιήθηκε, αναφέρονται τα εξής:

Α. Διαθέσιμα Ελληνικού Δημοσίου

1. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (8.5.2012), η κεντρική πρόβλεψη για την εξέλιξη των εισροών (φορολογικά έσοδα και δανεισμός) και εκροών (δαπάνες και εξυπηρέτηση δημόσιου χρέους) οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα διαθέσιμα του Ελληνικού Δημοσίου θα μειώνονται σταδιακά από περίπου 3,8 δισ. ευρώ στις 11/5 σε περίπου 700 εκατ. ευρώ στις 18/6, και από τις 20/6 θα διαμορφωθούν σε αρνητικό επίπεδο της τάξης του 1 δισ. ευρώ. Η προβλεπόμενη ανεπάρκεια διαθεσίμων στο τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου θα μπορούσε προσωρινά να καλυφθεί με την άντληση κεφαλαίων από το απόθεμα του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ.

2. Η κεντρική όμως πρόβλεψη έχει ήδη τροποποιηθεί προς το δυσμενέστερο διότι στις 10/5 ο δανεισμός από την ΕΕ ήταν 4,2 δισ. ευρώ έναντι του αρχικά αναμενόμενου ποσού των 5,3 δισ. ευρώ. Επιπλέον, η πραγματική εξέλιξη στα φορολογικά έσοδα αποδεικνύεται χαμηλότερη της προβλεπόμενης, ενώ η αύξηση των δαπανών μεγαλύτερη από τις προβλέψεις του κεντρικού σεναρίου. Επομένως, εκτιμάται ότι το Ελληνικό Δημόσιο θα αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες στην κάλυψη των συνολικών δαπανών του από τα μέσα Ιουνίου.

3. Η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα και μια νέα προεκλογική περίοδος θα επηρεάσουν αρνητικά την εξέλιξη των εσόδων, ενώ και η συγκράτηση των δαπανών καθίσταται δυσκολότερη. Κατά συνέπεια, το ταμειακό πρόβλημα του Δημοσίου μπορεί να εμφανιστεί από τις αρχές Ιουνίου. Οι εξελίξεις αυτές θα δυσχεραίνουν την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων στους επόμενους μήνες.

4. Από τα τέλη Ιουνίου και μετά, η δυνατότητα του Δημοσίου να χρηματοδοτήσει τις υποχρεώσεις του εξαρτάται πλήρως από την έγκριση της καταβολής των επόμενων δόσεων των δανείων από το EFSF και το ΔΝΤ. Η έγκριση αυτή θα στηρίζεται στην αξιολόγηση από την τρόικα της εφαρμογής του οικονομικού προγράμματος.

5. Οπως είναι γνωστό, η ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος έχει συρρικνωθεί δραματικά τα τελευταία δύο χρόνια λόγω (i) του αποκλεισμού των ελληνικών τραπεζών από τις διεθνείς αγορές και (ii) της μεγάλης εκροής καταθέσεων. Συγκεκριμένα, από το τέλος του 2009 ως τον Μάρτιο του 2012, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 73,5 δισ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με τον συνεχιζόμενο αποκλεισμό τους από τις αγορές έχει ως αποτέλεσμα οι ελληνικές τράπεζες να στηρίζονται χρηματοδοτικά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και γενικότερα από το ευρωσύστημα. Το σύνολο αυτών των δανείων ανέρχεται σε 122 δισ. ευρώ.

6. Από τις αρχές Μαΐου παρατηρείται πάλι μείωση καταθέσεων. Από την 1/5 ως τις 9/5 η μείωση αυτή ήταν περίπου 2 δισ. ευρώ. Αν συνεχιστεί η εκροή καταθέσεων με τον ίδιο ρυθμό λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και της ανησυχίας για πιθανή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη εκτιμάται ότι σε τρεις ως τέσσερις εβδομάδες οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν εξαντλήσει τα όρια δανεισμού από το ευρωσύστημα.

7. Η εντεινόμενη αρνητική αξιολόγηση της Ελλάδος και η αμφισβήτηση της ικανότητας της χώρας να παραμείνει στο ευρώ από τα ΜΜΕ, οικονομικούς αναλυτές και διεθνείς τράπεζες, σε συνδυασμό με κάποιο απρόσμενο γεγονός που μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς το οικονομικό κλίμα και τις προσδοκίες των πολιτών, ενέχουν τον κίνδυνο απότομης επιτάχυνσης της απόσυρσης καταθέσεων. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις στη ρευστότητα των τραπεζών, στη χρηματοδότηση της οικονομίας και συνεπώς στην οικονομική δραστηριότητα.

8. Συμπερασματικά, οι ανωτέρω εκτιμήσεις επιτείνουν την ανάγκη δημιουργίας συνθηκών σταθερότητας και εμπιστοσύνης.

Ζοφερή πραγματικότητα
Το Plan Β του Γενικού Λογιστηρίου
Δέκα ημέρες έπειτα από τις επισημάνσεις του κ. Παπαδήμου ήδη η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας έχει επιδεινωθεί. Ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Ζανιάς και τα στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους εκτιμούν ότι μετά τη βύθιση των εσόδων τον Μάιο και την παρατεταμένη αβεβαιότητα η υστέρηση των εσόδων ως το τέλος του έτους είναι πιθανόν να ξεπεράσει τα 1,3 δισ. ευρώ.

Οι ίδιοι σε αλλεπάλληλες συσκέψεις εξετάζουν όλα τα εναλλακτικά σενάρια-σχέδια για στήριξη της ρευστότητας του Δημοσίου στην περίπτωση που λόγω πολιτικών εξελίξεων δεν καταβληθούν εγκαίρως οι επόμενες δόσεις του δανείου από την τρόικα.

Το βασικό σενάριο προβλέπει δανεισμό του Δημοσίου από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας το οποίο διαθέτει πόρους ύψους 3 δισ. ευρώ προκειμένου αν παραστεί ανάγκη να καταβάλει μισθούς συντάξεις και να καλύψει ανελαστικές δαπάνες, στην περίπτωση που αρχίσουν να εξαντλούνται τα ταμειακά διαθέσιμα.

Παράλληλα το υπουργείο θα προχωρήσει σε περισσότερες εκδόσεις εντόκων γραμματίων για να καλύψει επείγουσες ταμειακές ανάγκες. Το Δημόσιο αντλεί κάθε μήνα μέσω των εντόκων γραμματίων περί τα 2,6 δισ. ευρώ για να ανανεώσει τίτλους που λήγουν και να καλύψει ένα μέρος των αναγκών. Οι τελικές αποφάσεις θα κριθούν φυσικά από τις πραγματικές ανάγκες.