Νύχια φαγωµένα µέχρι εκεί που δεν παίρνει, πετσάκια δαγκωµένα µέχρι και µατωµένα, και η µανία δεν σταµατά… Τι ακριβώς συµβαίνει;

Πολλοί ίσως πιστεύουν ότι πρόκειται για µια κακιά συνήθεια, όµως η πραγµατικότητα διαφέρει. Η ονυχοφαγία είναι ένα σύµπτωµα µιας αγχώδους συναισθηµατικής διαταραχής και εµφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία. Αυτό που οι γονείς θα χαρακτήριζαν κακιά συνήθεια του παιδιού υποδηλώνει µια διαρκή εσωτερική υπερένταση και αποτελεί έναν ασυνείδητο τρόπο εκτόνωσής της. Συχνά εκδηλώνεται και µε υπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχής, συχνουρία, νυχτερινούς εφιάλτες, φόβο χωρίς λόγο, προβλήµατα λόγου κ.ά., που µπορεί να συνδυάζονται µεταξύ τους ή όχι.

Που οφείλεται
Οι βαθύτερες αιτίες της µπορεί να εντοπίζονται σε µια ψυχαναγκαστική µητέρα, σε ένα τραυµατικό γεγονός, στην υποτίµηση του παιδιού στο σπίτι ή στο σχολείο και σε οτιδήποτε άλλο προκαλεί άγχος. Συµβαίνει γιατί τα παιδιά (µέχρι 11 ετών) δεν µπορούν να εκφράσουν την ανησυχία τους µε λόγια, εκτονώνοντας το συναίσθηµά τους µε αυτό τον τρόπο.

Η εξέλιξη
Η ονυχοφαγία ενδεχοµένως κάποια στιγµή να διακοπεί, πολύ συχνά όµως εξελίσσεται και γίνεται πια χαρακτηριστικό ενός αγχώδους ενήλικα, το οποίο εύκολα µπορεί να φτάσει εκτός ορίων από υποτιµητικές ή επικριτικές αντιδράσεις άλλων, δυσκολίες και γενικότερα στρεσογόνες καταστάσεις. Τα άτοµα αυτά, επειδή δεν έχουν µάθει να εκφράζουν τα συναισθήµατά τους, καταφεύγουν σε αυτό τον τρόπο εκτόνωσης και ως ενήλικες.

Η ψυχαναλυτική θεωρία
Σύµφωνα µε την ψυχαναλυτική θεωρία, η ονυχοφαγία σχετίζεται µε µια παλινδρόµηση κατά την οποία η ηδονή που προσφέρεται µέσω του στόµατος µε το φάγωµα των νυχιών παραλληλίζεται µε το πιπίλισµα κατά το θηλασµό και αποτελεί διέξοδο στο άγχος, όπως σε ένα µωρό η πιπίλα. Πρόκειται για µια προσκόλληση του ατόµου σε εκείνο το πρώιµο αναπτυξιακό στάδιο, η οποία έχει ως αποτέλεσµα την ψυχική ανωριµότητά του. Αναζητά σε αυτό το θηλασµό, δηλαδή την ηδονή µέσω του στόµατος, γεγονός που υποδηλώνει έλλειψη φροντίδας.

Αντιμετώπιση
Παιδιά
1. Μιλήστε µε το παιδί προκειµένου να διαπιστώσετε τι από αυτά που συµβαίνουν στο σπίτι καταρχάς ή στο σχολείο τού προκαλούν άγχος. Να είστε τρυφεροί µαζί του και να του δώσετε χρόνο να σας εµπιστευτεί.
2. Παρατηρήστε ποιες στιγµές εκδηλώνονται τα συµπτώµατα. Αν, για παράδειγµα, το παιδί αρχίζει να τρώει τα νύχια του όταν εµφανίζεται ο µπαµπάς στο σπίτι, προφανώς κάτι του προκαλεί άγχος σε σχέση µε τον πατέρα ή στο πώς η µητέρα συνδιαλέγεται µε τον πατέρα.
3. Μην στέκεστε δίπλα του παρατηρώντας συνεχώς τι κάνει. Αυτό ενισχύει το άγχος του. Παρατηρήστε το διακριτικά και από απόσταση.
4. Τη στιγµή που εκδηλώνει το σύµπτωµα ζητήστε του να κάνει κάτι ώστε να σταµατήσει χωρίς να του δηµιουργηθεί επιπλέον άγχος.
5. Αν δεν υπάρξει αποτέλεσµα, απευθυνθείτε σε ειδικό. Είναι πιθανό το παιδί να έχει φοβίες ή να µην απολαµβάνει επαρκή αποδοχή από τους γονείς, γεγονός που σηµαίνει ότι το πρόβληµα έχει βαθιά ρίζα και απαιτεί ψυχοθεραπευτική αντιµετώπιση.
6. Οι τιµωρίες ή η στέρηση προνοµίων δεν συνιστώνται. Η έλλειψη διεξόδου µάλλον θα του προκαλέσει περισσότερο άγχος.

Ενήλικες
Η συµπεριφορά αυτή σε έναν ενήλικα υποδηλώνει σοβαρές αγχώδεις διαταραχές, οι οποίες αντιµετωπίζονται µόνο µε ψυχοθεραπεία. Πολλές φορές η αντιµετώπιση του συµπτώµατος, όπως για παράδειγµα η επάλειψη των νυχιών µε πικρό υγρό, µπορεί και να πετύχει. Αυτό που έχει σηµασία όµως είναι να εντοπιστούν και να αντιµετωπιστούν οι αιτίες που προκάλεσαν το σύµπτωµα. ∆ιαφορετικά, ακόµη και αν σταµατήσει να τρώει τα νύχια του, θα βρει κάποια άλλη διέξοδο, κυρίως µε στοµατική διέγερση (π.χ. κάπνισµα).

Μάθετε ότι…
1. Έρευνα που έγινε σε 4.500 µαθητές στην Αµερική έδειξε ότι τα 2/3 των αγοριών 8-11 ετών έτρωγαν τα νύχια τους, ενώ τα κορίτσια σε µικρότερη αναλογία. Αυτό συµβαίνει γιατί τα αγόρια δεν µπορούν εύκολα να εκδηλώσουν το συναίσθηµά τους, λόγω κοινωνικών στερεοτύπων.
2. Σε µαγνητικές τοµογραφίες και ηλεκτροεγκεφαλογραφήµατα παιδιών, κυρίως, που παρουσιάζουν το σύµπτωµα, εµφανίζονται κάποιες δυσλειτουργίες του µετωπιαίου λοβού στον εγκέφαλο.
3. Το εντυπωσιακό είναι ότι, αν η ονυχοφαγία αντιµετωπιστεί σωστά σε ψυχολογικό επίπεδο (ψυχοθεραπεία), φαίνεται ότι ισορροπεί και η νευρολογική λειτουργία.

Της Έφης Τσιβίκα
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΙµΙΛΙΑΣ ΠΑΝΑΓΟΥ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑΣ (MA, MSC)