Το ταμπού της αιμομιξίας απασχόλησε και απασχολεί τη διεπιστημονική κοινότητα τουλάχιστον τους δύο τελευταίους αιώνες. Μεγάλη είναι η συνεισφορά της ανθρωπολογίας στην κατανόηση φαινομένων όπως αυτό που μελετούμε, καθώς μέσα από διαπολιτισμικές μελέτες φαίνεται η επίδραση της εκάστοτε κουλτούρας αλλά και μέσα από μία αφαιρετική διαδικασία αναδεικνύεται το πανανθρώπινο.
Τι είναι όμως το ταμπού;
Ο Wundt λέει για το ταμπού ότι είναι ο αρχαιότερος άγραφος κανόνας της ανθρωπότητας. Η λέξη ταμπού (taboo) προέρχεται από την Πολυνησία και υποδηλώνει μία αρνητική κατηγορική προσταγή. Έρχεται δε σε αντίθεση με τη λέξη noa που σημαίνει το κοινά προσβάσιμο, το επιτρεπτό και κανονικό.
Για τoυς Durkheim , Northeote Thomas κ.ά. το ταμπού έχει μία μεταφυσική έννοια: είναι το σύνολο των τελετουργικών απαγορεύσεων που στοχεύουν στην προστασία του ανθρώπου από τις καταστροφικές και ολέθριες συνέπειες του μιάσματος. Η απαγόρευση που επιβάλλει το ταμπού αποκτά έτσι έναν ιερό χαρακτήρα. Άρα η παράβαση αυτού του κανόνα αποτελεί αμαρτία και καθιστά μιαρό τον παραβάτη ενώ στιγματίζει και ολόκληρη την κοινότητα.
Με αυτόν τον τρόπο, το ταμπού είναι ένας τρόπος αυτορρύθμισης της απαγόρευσης (Wolf, Durham 2005).
Το ταμπού της αιμομιξίας ανήκει, σύμφωνα με τον Durkheim, στα ταμπού για το αίμα. Το αίμα στο λεξικό συμβόλων φαίνεται να αναπαριστά τη ζωή ενώ για κάποιους λαούς αναπαριστά το όχημα της ψυχής. Βάση αυτού του ισχυρού συμβολικού χαρακτήρα του αίματος κατασκευάζονται δοξασίες και τελετουργικά έθιμα σχεδόν σε όλες τις κουλτούρες. Τα πιο κοινά παραδείγματα είναι η αναφορά στο γαλάζιο αίμα των βασιλέων, δοξασίες για το μιαρό χαρακτήρα των έμμηνων της γυναίκας, ο θρύλος του βρυκόλακα, το κόκκινο κρασί ως σύμβολο αίματος στην ορθόδοξη θεία κοινωνία κ.ά.
Σύμφωνα με τους κοινωνικούς επιστήμονες, η αιμομιξία συνδέεται με την πατριαρχική κοινωνία, ενώ στην μητριαρχία έχουμε την ελευθερομιξία.
Κάνοντας μία ιστορική αναδρομή, συναντούμε αιμομικτικές πράξεις στις περισσότερες μυθολογίες, στις σχέσεις των Θεών, ανάμεσα στους φαραώ και τους βασιλείς, στις κλειστές κοινωνίες που θέλουν να διατηρήσουν και να ενδυναμώσουν την ουσιώδη ανωτερότητά και εξουσία τους.
Στους Αιγυπτίους η Ίσις παντρεύεται τον αδερφό της Όσιρι. Κάνει τέσσερα παιδιά με τον γιο της Χόρο. Ένας φαραώ της δεύτερης Δυναστείας παντρεύεται την αδερφή του, την κόρη του και την εγγονή του. Οι Πτολεμαίοι τις αδερφές τους . Ο Αρταξέρξης τις δύο κόρες του. Ο Qopad ο 1ος τον 6ο αι. μ.Χ. παντρεύεται την κόρη του και ο σατράπης Συσίμιθρος παντρεύεται τη μητέρα του. Όμως αυτές οι αιμομιξίες ακολουθούν τον κανόνα Zend Avesta που καταδεικνύει την ενδογαμία προκειμένου να υπάρχει εξομοίωση με το θεϊκό.
Επίσης, αιμομικτικές ενώσεις απαντιούνται στις μυθολογίες των Ίνκας, των Πολυνησίων και των Ελλήνων, των Κελτών. Στην Ιρλανδική μυθολογία η αιμομιξία μεταξύ αδερφιών αποτελεί τον κανόνα για την γέννηση των θεοτήτων.
Στην Ελλάδα, παρόλο που οι αιμομικτικές ενώσεις και η πρωτόγονη ενδογαμία άφησε τα ίχνη της στην κοινωνία, όπως και στον ψυχισμό των ανθρώπων, η πράξη της αιμομιξίας έδωσε έμπνευση για τη δημιουργία της τραγωδίας του βασιλιά Οιδίποδα εκφράζοντας τον συλλογικό ιερό τρόμο του λαού.
Στους «Νόμους» του Πλάτωνα, ο Σωκράτης μιλώντας για την αποφυγή της αιμομιξίας λέει ότι αυτή είναι ένας άγραφος νόμος τόσο ισχυρός που δεν υπάρχει άλλος στην ανθρώπινη κοινότητα.
Στη Ρώμη, η αιμομιξία απαγορεύτηκε από το νόμο και οι ένοχοι τιμωρούνταν παραδειγματικά.
Γιατί όμως το ταμπού της αιμομιξίας απέκτησε τέτοια ισχύ κατά τη διάρκεια των αιώνων; Αυτό το ερώτημα φαίνεται να απασχολεί τη διεπιστημονική κοινότητα και πολλές θεωρίες με στόχο την ερμηνεία της απαγόρευσης έρχονται στο φως.
Μία κατηγορία θεωριών που προσπαθούν να εξηγήσουν την απαγόρευση της αιμομιξίας είναι οι βιολογικές θεωρίες, με κύριο εκπρόσωπο τον Henry Maine που επίσης μελέτησε ζώα. Βάση αυτών των θεωριών, η αιμομιξία δύναται να φέρει σημαντικά κληρονομικά προβλήματα στους απογόνους, καθώς ενδυναμώνονται οι δυνατότητες αναπαραγωγής ασθενικών γονιδίων. Αν για παράδειγμα έρθουν σε επαφή δύο άτομα της ίδιας οικογένειας που έχουν στίγμα, τότε αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες το παιδί τους να πάσχει από μεσογειακή αναιμία. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορούν και ευρήματα ερευνών που έχουν δείξει ότι τα παιδιά που προέρχονται από αιμομικτικές επαφές έχουν υψηλότερο βαθμό θνησιμότητας από τα άλλα.
Εντούτοις, υπάρχει και η ένσταση ότι αν το γονιδιακό υλικό είναι ισχυρό, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες γέννησης παιδιών με ανεπτυγμένα κάποια χαρακτηριστικά. Έτσι, η παραπάνω θεωρία, χρησιμοποιείται μονομερώς, ίσως για κοινωνικό εκφοβισμό και βοηθάει στην εσωτερίκευση της απαγόρευσης της αιμομιξίας.
Σύμφωνα με τον Η. Ellis (βλ. Αρτινοπούλου: Αιμομιξία, 2000), η αποστροφή προς την αιμομιξία είναι μία φυσική συνθήκη. Με την άποψη αυτή όμως φαίνεται να διαφωνούν οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που ζουν και μεγαλώνουν μαζί έχουν την τάση να αναζητούν σεξουαλικούς συντρόφους έξω από την ομάδα. Ευρήματα ερευνών (π.χ. Westermarck για τους γάμους στα κιμπούτς) οδήγησαν στη διαμόρφωση μία θεωρίας ουδετεροποίησης του σεξουαλικού ενστίκτου στις περιπτώσεις υψηλής εγγύτητας. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουν και πολλοί ηθολόγοι (που μελετούν την συμπεριφορά των ζώων) από δικές τους έρευνες πάνω σε διαφορετικά είδη ζώων.
Οι παραπάνω θεωρήσεις έρχονται σε απόλυτη αντίθεση με τη Φροϋδική θεωρία, στην οποία θα επανέλθουμε αργότερα, που υποστηρίζει ότι υπάρχει έμφυτη η τάση προς αιμομιξία.
Περισσότερο πειστική φαίνεται να είναι η ερμηνευτική θεωρία του Levi-Strauss που λέει ότι το ταμπού της αιμομιξίας σχετίζεται με την απαγόρευση της ενδογαμίας και προτρέπει στην εξωγαμία. Ο γάμος για τον Levi-Strauss είναι η ανταλλαγή γυναικών ανάμεσα σε δύο διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Πέρα από τις δικές του έρευνες βασίζεται και στη δουλειά των Marcel Mauss και της Margaret Mead. Η Mead ρωτώντας έναν από τη φυλή Arapesh αν μπορεί να παντρευτεί την αδερφή του λαμβάνει την εξής απάντηση: «Δεν καταλαβαίνεις ότι αν παντρευτώ την αδερφή ενός άλλου άντρα και ένας άλλος άντρας παντρευτεί τη δική μου αδερφή θα έχω τουλάχιστον δύο ακόμη συγγενείς; Ενώ αν παντρευτώ την αδερφή μου δεν θα έχω κανέναν νέο συγγενή. Με ποιον θα πηγαίνω για κυνήγι; Με ποιον θα οργώνω τη γη; Ποιον θα επισκέπτομαι;» Ο Levi-Strauss καταλήγει στη θεωρία της συμμαχίας για να εξηγήσει το φαινόμενο της εξωγαμίας και την απαγόρευση της αιμομιξίας. Για τον ίδιο αλλά και για τη Leslie White το ταμπού της αιμομιξίας σημαίνει το πέρασμα από τη φύση στον πολιτισμό. Βάση της εξωγαμίας και της συμμαχίας που αυτή επιφέρει, ο άνθρωπος δύναται να δαμάσει τη φύση και τους κινδύνους.
Το ταμπού της αιμομιξίας φαίνεται να είναι ο θεμελιώδης λίθος της κοινωνικής οργάνωσης (Αρτινοπούλου). Καθορίζει την κοινωνική οργάνωση και τη συγγένεια. Σύμφωνα με τους Parsons, Aberle κ.ά. η απαγόρευση της αιμομιξίας αποτελεί θεμελιακό στοιχείο της οικογένειας, ενώ σύμφωνα με τον Freud είναι θεμελιακό στοιχείο της δόμησης της προσωπικότητας.
Για τον Freud η επιθυμία της αιμομιξίας μοιάζει με το προπαντορικό αμάρτημα που βαραίνει την ανθρώπινη συνείδηση και γι αυτό απωθείται. Βάση αυτής της ασυνείδητης και απωθημένης τάσης για αιμομιξία, ο Freud καταλήγει στην διαμόρφωση της θεωρίας του για το σύμπλεγμα του Οιδίποδα ή της Ηλέκτρας, ανάλογα με το φύλο του παιδιού.
Αυτή η φάση (4-6 ετών περίπου) θεωρείται φυσιολογική για την ανάπτυξη της παιδικής σεξουαλικότητας. Η περίοδος αυτή τελειώνει με τη ματαίωση της αιμομικτικής επιθυμίας και το άνοιγμα της σεξουαλικότητας προς τον έξω κόσμο. Μόνο η καθήλωση στο οιδιπόδειο αποτελεί πρόβλημα και είναι γεννεσιουργός αιτία των νευρώσεων. Η πραγματοποίηση της αιμομικτικής επιθυμίας ακόμη και μέσα από υπαινιγμούς του γονέα επιφέρει ψυχική ασθένεια. Η νεύρωση είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Πρόκειται για προβλήματα που συντελέστηκαν κατά τη σεξουαλική ανάπτυξη και σχετίζονται με την επιθυμία του γονέα του άλλου φύλου. Μία επιθυμία που δεν ματαιώθηκε με τρόπο σαφή και ξεκάθαρο από τον γονιό. Η μη ρητή απαγόρευση της αιμομικτικής επιθυμίας από τον γονιό φέρει την εξάρτηση του παιδιού του από αυτόν, ενώ αντίθετα η ματαίωση της οιδιπόδειας επιθυμίας δίνει αυτονομία στο παιδί.
Στην ουσία, κάθε άντρας μπορεί να κοιμηθεί με όλες τις γυναίκες που επιθυμεί εφόσον καταλάβει και δεχτεί ότι μία μόνο του απαγορεύεται. Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες.
Facebook αστεία, εικόνες, βίντεο και άλλα! Μια σελίδα για την αστεία πλευρά του FaceBook. Αστείες φωτογραφίες ,καταστάσεις, βίντεο και άλλα απο το Facebook είναι εδώ.
