Στη... σκακιστική παρτίδα με τους φοροφυγάδες το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει ματ σε δύο κινήσεις: με την καθιέρωση του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, που θα λειτουργήσει ως αυστηρός μηχανισμός ελέγχου του «πόθεν έσχες» για όλους, και με την επαναφορά των αντικειμενικών κριτηρίων για τους 800.000 ελεύθερους επαγγελματίες.

Η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών βρίσκεται υπό την ασφυκτική πίεση της τρόικας προκειμένου να παρουσιάσει μέτρα που θα διευρύνουν τη φορολογική βάση φέρνοντας στα κρατικά ταμεία όσους συστηματικά φοροδιαφεύγουν ή αξιοποιούν «παράθυρα» της νομοθεσίας για νόμιμη φοροαποφυγή.

Σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί με το δεύτερο μνημόνιο, του περασμένου Μαρτίου, η ελληνική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να αβγατίσει τα δημόσια έσοδα κατά 3 δισ. ευρώ (1,5% του εθνικού εισοδήματος) μέσω της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής. Αν δεν πείσει την τρόικα ότι μπορεί να επιτύχει αυτό τον στόχο, θα βρεθεί μπροστά στην υποχρέωση να αυξήσει τα έσοδα κατά το ίδιο ποσό επιβάλλοντας πρόσθετους φόρους στους ειλικρινείς φορολογουμένους.

Οι δύο νέες κινήσεις για την αποκάλυψη κρυμμένων εισοδημάτων δεν είναι νέες. Το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο συζητείται στους κόλπους του υπουργείου Οικονομικών από την εποχή του Γιώργου Παπακωνσταντίνου, ενώ τελικό σχέδιο για την εφαρμογή του είχαν επεξεργαστεί οι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου επί ημερών του Ευάγγελου Βενιζέλου. Τα αντικειμενικά κριτήρια είναι γνωστά σε όλους από την εποχή του Αλέκου Παπαδόπουλου στο υπουργείο Οικονομικών, το 1994, όταν είχαν εφαρμοστεί πρώτη φορά, προκαλώντας τότε μεγάλες αντιδράσεις, αν και αύξησαν σημαντικά τα δημόσια έσοδα από τη φορολόγηση των επαγγελματιών, οι οποίοι συστηματικά και διαχρονικά εμφανίζονται... φτωχοί στην εφορία.

Οι ανάγκες της φορολογικής μεταρρύθμισης, στο πλαίσιο των συνολικών μέτρων που θα αξιοποιηθούν για να επανέλθει το μνημόνιο σε τροχιά εφαρμογής, οδηγούν το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης στο να «ξεσκονίζει» αυτά τα δύο σημαντικά μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Σε ό,τι αφορά το περιουσιολόγιο, το σχέδιο που βρίσκεται σε επεξεργασία προβλέπει ότι από το 2013 όλοι οι φορολογούμενοι θα δηλώσουν σε ειδικό έντυπο (με τον κωδικό Ε10) όλα τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχουν.

Θα δηλωθούν, ειδικότερα, όλα τα περιουσιακά στοιχεία που αποτελούν τεκμήριο εισοδήματος: ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες. Επιπλέον θα δηλώνονται και όλα τα στοιχεία της κινητής περιουσίας του φορολογουμένου στην Ελλάδα και το εξωτερικό: καταθέσεις, μετοχές, συμμετοχή σε επενδυτικά-ασφαλιστικά προγράμματα κ.ά. Για την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων θα επιβάλλονται αυστηρές κυρώσεις, ενώ θα αποτελεί και ποινικό αδίκημα.

Επίσης οι φορολογούμενοι θα πρέπει να δηλώνουν τις πάσης φύσεως δαπάνες τους. Η διαφορά μεταξύ εισοδημάτων που έχουν δηλώσει και του αθροίσματος δαπανών διαβίωσης και απόκτησης νέων περιουσιακών στοιχείων δεν θα μπορεί να υπερβαίνει ένα ποσοστό του εισοδήματος (π.χ. 15%), πέραν του οποίου θα θεωρείται ότι έχει αποκρυφτεί εισόδημα. Μετά την αρχική δήλωση εισοδημάτων, που θα γίνει τον επόμενο χρόνο, οι φορολογούμενοι θα δηλώνουν μόνο τις μεταβολές, όπως γίνεται τώρα και με το Ε9 για τα ακίνητα.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Σε ό,τι αφορά τα αντικειμενικά κριτήρια για τους ελεύθερους επαγγελματίες, εξετάζεται... ολική επαναφορά στην εποχή του Αλέκου Παπαδόπουλου, όταν κάθε χρόνο τα εισοδήματά τους προσεγγίζονταν μέσα από ένα πλήθος κριτηρίων και αν με αυτή τη μέθοδο προέκυπτε μεγαλύτερο εισόδημα από το δηλούμενο, ο επαγγελματίες πλήρωνε φόρο με βάση το αντικειμενικά προσδιορισμένο εισόδημα.

Το υπουργείο Οικονομικών εξετάζει να δώσει δύο επιλογές στους επαγγελματίες: ή να αποδέχονται τον προσδιορισμό του εισοδήματος με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια, ή, σε αντίθετη περίπτωση, να υφίστανται τη... βάσανο του φορολογικού ελέγχου.

Μεταξύ των αντικειμενικών κριτηρίων θα περιληφθούν το είδος και τα έτη άσκησης της δραστηριότητας, η εμπορική ή επαγγελματική αμοιβή -θα προσδιορίζεται με βάση την αμοιβή των μισθωτών του κλάδου, προσαυξημένη κατά ορισμένο ποσοστό-, η ειδικότητα και οι επιστημονικοί τίτλοι, ο τόπος εγκατάστασης του γραφείου ή της επιχείρησης, οι δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού, οι λειτουργικές δαπάνες, ο μοναδικός συντελεστής καθαρού κέρδους για τις επιχειρήσεις ή καθαρής αμοιβής για τους ελεύθερους επαγγελματίες, η μισθωτική αξία των ακινήτων που χρησιμοποιεί η επιχείρηση ή ο επιτηδευματίας κ.ά. Σχέδιο για την καθιέρωση των αντικειμενικών κριτηρίων είχαν επεξεργαστεί αρμόδιες επιτροπές των τριών κομμάτων που υποστήριξαν την κυβέρνηση Παπαδήμου.

Πάντως ο νέος υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης έχει δηλώσει ότι όσα συζητήθηκαν επί ημερών Παπαδήμου για το φορολογικό σύστημα θα επανεξεταστούν από τη σημερινή κυβέρνηση, χωρίς να δεσμεύεται από τις εισηγήσεις εκείνης της περιόδου.