Για μια
ακόμη χρονιά, η ελληνική οικογένεια θα υποστεί το θρίλλερ των
πανελλήνιων εξετάσεων. Κυριολεκτικά όλα τα μέλη της διαγωνίζονται,
αγωνιούν και περνούν μαζί τα ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους, για μια
θέση στο πανεπιστήμιο, κατά προτίμηση στις περιζήτητες σχολές, ίσως
και με καλή σειρά και ακόμη καλύτερα με υποτροφία!
Κοινωνικά, οι σπουδές, οι σχολές υψηλής βαθμολογίας, η σειρά εισαγωγής
και κάθε άλλη ακαδημαϊκή διάκριση, γίνονται μέρος ενός « δυνατού»
βιογραφικού, αναμένεται να εξασφαλίσει την πολυπόθητη, ικανοποιητικά
αμειβόμενη και υψηλής ευθύνης εργασία, συμβάλλοντας και στο κοινωνικό
prestige!
Σε άλλες, πάλι, οικογένειες, οι γονείς διατηρούν μια ανώτερη θέση στην
επαγγελματική ιεραρχία, έχουν κάνει καλές σπουδές και νιώθουν
αποτυχημένοι, αν το παιδί τους, δεν καταφέρει να εισαχθεί σε μια
περιζήτητη σχολή, να τηρήσει την οικογενειακή παράδοση!
Αν η εισαγωγή δεν συμβεί, μεγάλος αριθμός υποψήφιων θα πάρει το δρόμο
της ξενιτιάς, θα δοκιμάσει το άγχος του αποχωρισμού από την οικειότητα
της Ελλάδας, θα πιεσθεί να ριζώσει σε χώρες διαφορετικές από τις
ελληνικές συνήθειες. Το όνειρό τους, ή μάλλον το όνειρο των γονέων «
μάθε παιδί μου γράμματα» αρκετές φορές προσγειώνεται σε σχολές
υποβαθμισμένες, οι οποίες « αναβαθμίζονται» από το οικογενειακό
περιβάλλον σε « εξαιρετικές, πολλά υποσχόμενες και ιδιαίτερα
απαιτητικές».
Τί σημαίνει περιζήτητη σχολή;
Κατά κανόνα πρόκειται για τις πανεπιστημιακές σχολές, που υποτίθεται ότι
διασφαλίζουν τον καλύτερο οικονομικό βιοπορισμό. Ομως, η
πραγματικότητα, καθώς το φάντασμα της ανεργίας κυκλοφορεί και
θεριεύει ανενόχλητο ανάμεσα στους νέους ανθρώπους , παίρνει όλο και
μεγαλύτερες διαστάσεις, δείχνοντας ακριβώς το αντίθετο: οι πτυχιούχοι
γιατροί, δικηγόροι, οι απόφοιτοι των ηλεκτρονικών υπολογιστών θα
χρειαστεί να επεκτείνουν τις σπουδές τους σε μεταπτυχιακό επίπεδο, να
εξειδικευθούν, συνήθως στο εξωτερικό, για να καταλήξουν σε μια καθόλου
καλοπληρωμένη εργασία, κοντά στην ηλικία των 30. Η ελληνική οικογένεια,
υποστηρικτική έως ασφυκτική για τα παιδιά της, αντιμετωπίζει το
οικονομικό πρόβλημα του νέου κακά αμειβόμενου εργαζόμενου, με χρηματικές
ή άλλες υλικές ενισχύσεις, «μέχρι το παιδί να σταθεί στα πόδια του».
Πότε όμως θα γίνει αυτό;
Στοιχείο κοινωνικής ταυτότητας;
Γιατί, άραγε, η ελληνική οικογένεια αγωνίζεται σκληρά για τις σπουδές
των παιδιών της, δαπανώντας τεράστια ποσά στην προοετοιμασία του
υποψήφιου και, αργότερα, στη διάρκεια των σπουδών του;
Είναι γνωστό ότι η άσκηση ορισμένων επαγγελμάτων καθορίζει, αυθαίρετα
φυσικά, και την ποιότητα της κοινωνικής ταυτότητας ενός ατόμου. Συνήθως
οι επαγγελματικές αναφορές προικονομούν ανώτερα χαρακτηριστικά
προσωπικότητας, που συνδέονται με την συγκεκριμένη εργασία. Ετσι,
βλέπουμε , για παράδειγμα, άτομα, που προσπαθούν να αποφύγουν κάποιες
υποβαθμισμένες ονομασίες επαγγελμάτων, λέγοντας ότι είναι οινοπαραγωγοί
αντί αγρότες, καλλιεργητές γης, αντί γεωργοί, υπάλληλοι σε εργοστάσιο
αντί εργάτες, εφοριακοί και όχι απλά δημόσιοι υπάλληλοι. Χρειάζεται να
αναρωτηθούμε αν αυτό δεν είναι μια ακόμη παγίδα στην κοινωνική
προκατάληψη ότι καλός καγαθός είναι μόνο αυτός που ασκεί συγκεκριμένα
επαγγέλματα.
Η προσπάθεια υπερτίμησης του ασκούμενου επαγγέλματος είναι ανεξάντλητη.
Αρκετές φορές γίνεται με αντίθετο τρόπο, « σεμνά και ταπεινά» , όταν η
υπεροχή είναι δεδομένη: ορισμένοι πανεπιστημιακοί για παράδειγμα μπορούν
να υποβαθμίσουν συνειδητά τις επαγγελματικές τους αναφορές, αποκαλώντας
τον εαυτό τους «δάσκαλο», ενώ το ύφος τους δείχνει μια ευδιάκριτα
υποκριτική μετριοφροσύνη.
Το επάγγελμα του πατέρα
Ακόμη πιο αγχωτικό εμφανίζεται, για τα νεότερα άτομα, το επάγγελμα του
πατέρα. Οι νέοι βιώνουν το άγχος του κοινωνικού ετεροκαθορισμού. Αν και
το γνωστό american dream άνοιξε την δίοδο για την αυταξία και τον
αυτοδημιούργητο άνθρωπο, οι νέοι, μέχρι να ολοκληρώσουν τις σπουδές
τους, να βρουν δουλειά και να κατακτήσουν επιτέλους τον τίτλο «
αυτοδημιούργητος και επιτυχημένος», αντιλαμβάνονται ότι η αξία τους
εξαρτάται και από την καταγωγή τους, την κοινωνικά ιεραρχημένη πατρική
απασχόληση. Σημαντικά ποσοστά νέων, δείχνουν να νιώθουν ντροπή για το
επάγγελμα του πατέρα, ακόμη κι όταν αποδίδει οικονομικά, αποτέλεσμα της
ενοχής ανάμεσα στον σεβασμό, που νιώθουν για τον μόχθο της οικογένειας
καταγωγής, τον αγώνα της να προσφέρει ένα καλύτερο μέλλον στο παιδί της
και στην επιθυμία τους να ενταχθούν, εξαιτίας των διακεκριμένων σπουδών
τους σε μια ανώτερη κοινωνική τάξη.
Αυτή την κοινωνική αντίχηση αναβαθμισμένων και υποβαθμισμένων
επαγγελμάτων δείχνει να εκμεταλλεύονται αρκετοί εργοδότες, μοιράζοντας
ένα σωρό υπέρτιτλους σε θέσεις οικονομικά υποβαθμισμένες. Με αυτό τον
ηχηρό τρόπο εκμεταλλεύονται την υπερεργασία, αφού το συγκεκριμένο πόστο
υπευθυνότητας απαιτεί πολλές ώρες δουλειάς, χωρίς συγκεκριμένο ωράριο,
ενώ αμείβεται αρκετές φορές ελάχιστα περισσότερο από τον βασικό μισθό
του ανειδίκευτου εργάτη.
Συνήθως, αυτές οι αντιλήψεις δημιουργούν βάρος, αυτοϋποβάθμιση,
προσωπική απαξία, που εκπέμπεται και στο ευρύτερο περιβάλλον, μειώνοντας
ακόμη περισσότερο την ευημερία και την χαρά της ζωής.
Κοινωνική ταξινόμηση
Υπάρχουν λοιπόν στην κοινωνική τάξη επαγγέλματα υποτιμημένα και
υπερτιμημένα, επαγγέλματα- στερεότυπα, που επιδιώκουν αυθαίρετα την
κοινωνική ταξινόμηση σε ανώτερους και κατώτερους ανθρώπους. Η εργασιακή
υπερτίμηση μυθοποιεί και θεωρεί δεδομένα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και
συμπεριφορές γύρω από την γνώση, την ανώτερη μορφή σκέψης, την
καλαισθησία, την κομψότητα, την καλλιέργεια, τις γλωσσικές ικανότητες.
Με αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι εγκλωβίζονται σε « εργασιακά προσωπεία»,
συμπεριφέρονται έτσι όπως προβλέπουν και υποδεικνύουν οι κοινωνικές
νόρμες για τα συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Η οικονομική ευημερία χρειάζεται να ξεφύγει από αυτή την παγίδα, να
αποσυνδεθεί από πνευματικά και ψυχικά αγαθά, που μπορεί να κατακτήσει
κάθε άνθρωπος, άσχετα αν είναι επιστήμονας ή χειρονάκτης. Πρόκειται για
μια ανταγωνιστική, αν όχι επιθετική, διαδικασία, που απομακρύνει την
ανάγκη άσκησης κάποιου επαγγέλματος από την φυσική της προέλευση: η
επιβίωση είναι ο μόνος λόγος, που εργάζονται οι άνθρωποι στις
πολιτισμένες κοινωνίες, η ανεργία είναι το πρόβλημα και όχι η δουλειά.
Ίσως να είναι ζητούμενο, το κάθε άτομο να προσπαθήσει να κατασκευάσει
ένα δικό του χάρτη κοινωνικής εμφάνισης, να υπερασπισθεί τα δικαιώματά
του να είναι όπως θέλει, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην ανατροπή
άστοχα καταξιωμένων ή πεεριφρονημένων επαγγελμάτων.
Facebook αστεία, εικόνες, βίντεο και άλλα! Μια σελίδα για την αστεία πλευρά του FaceBook. Αστείες φωτογραφίες ,καταστάσεις, βίντεο και άλλα απο το Facebook είναι εδώ.
