Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με τη συμπαράσταση ολοκλήρου του Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν, τον Αγώνα δια την αποτίναξιν του Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίο μας κατέλιπον οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκη: "Ή ταν ή επί τας". Έλληνες, όπου και αν ευρίσκεσθε, ακούσατε την φωνή μας: εμπρός όλοι μαζί για τη λευτεριά της Κύπρου μας. Ε.Ο.Κ.Α. ο Αρχηγός Διγενής.

Μ' αυτά τα λόγια ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας, (Διγενής), ο αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α. (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) έδινε το έναυσμα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου κατά των Άγγλων κατακτητών.

Την 1η Απριλίου 1955, εκρήξεις βομβών συγκλόνισαν τις κυπριακές πόλεις και έπληξαν καίριους στόχους. Από τότε και καθημερινά για τέσσερα χρόνια γινόταν μαζικές μαθητικές διαδηλώσεις, δολιοφθορές σε κυβερνητικά κτήρια, φόνοι Εγγλέζων αξιωματικών και γενικότερα ένας αμείλικτος ανταρτοπόλεμος που είχε πολύ καλά προπαρασκευασθεί.

Ο εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας είχε ένα ισχυρό έρεισμα: το δημοψήφισμα της 15/11/1950 όπου οι Έλληνες της Κύπρου - καθώς και μερικοί Τουρκοκύπριοι - σε ποσοστό 96% περίπου υπέγραψαν σ' ένα μεγάλο τόμο που είχε ως τίτλο: "Αξιούμεν την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα".

Αργότερα, το 1954 η κυβέρνηση Παπάγου καταθέτει προσφυγή στον Ο.Η.Ε. ζητώντας την αυτοδιάθεση της Κύπρου χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η σκέψη για ένοπλο αγώνα είχε πια ωριμάσει. Οι συνθήκες βέβαια για κάτι τέτοιο δεν ήταν καθόλου ευνοϊκές αφού απέναντι σε μια χούφτα ανθρώπων στεκόταν αντίπαλος μια ολόκληρη αυτοκρατορία.

Ο ηρωισμός όμως των Κυπρίων αγωνιστών υπήρξε απαράμιλλος, Σημαντική συμβολή είχε και η Νεολαία της Κύπρου όπου έχασε πολλά παλικάρια στις αγχόνες των Εγγλέζων. Ο Παλληκαρίδης, ο Καραολής, ο Δημητρίου, ο Μάτσης, ο Αυξεντίου και οι άλλοι ήταν αυτοί που με τη θυσία τους ευαισθητοποίησαν ολόκληρο τον Ελληνισμό και τη διεθνή κοινή γνώμη.

Ο αγώνας τελικά παρ' όλες τις αντιξοότητες έφερε καρπούς. Η Αγγλία παραχώρησε ανεξαρτησία στην Κύπρο αλλά η παρουσία της στο νησί συνεχίστηκε αφού και στρατιωτικές βάσεις και ενεργό διπλωματικό ρόλο διατήρησε. Οι Συνθήκες Ζυρίχης - Λονδίνου ( 1959) ανακήρυσσαν την Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος με την εγγύηση Τριών Δυνάμεων (Αγγλίας - Ελλάδας - Τουρκίας).

Το καινούριο στοιχείο ήταν ότι η Τουρκία έγινε ισότιμος συνομιλητής στο Κυπριακό ζήτημα χωρίς νωρίτερα να έχει ενεργή ανάμειξη και για να προστατέψει την τουρκοκυπριακή μειονότητα (περίπου 18%).

Οι Συνθήκες της Ανεξαρτησίας της Κύπρου έδιναν τέτοια προνόμια στους Τουρκοκύπριους - με πιο χαρακτηριστικό το βέτο του Τουρκοκύπριου Αντιπροέδρου - με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ομαλή λειτουργία του νεοσύστατου κράτους από τα πρώτα του κιόλας βήματα.

Τον επώδυνο συμβιβασμό αποδέχθηκε και ο Γεώργιος Γρίβας ο οποίος με προκήρυξή του στις 9 Μαρτίου 1959: διέταξε την κατάπαυση του πυρός απ' όλους τους αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α.:

"Ήδη, κατόπιν της μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδος και Τουρκίας, συμφωνίας της Ζυρίχης η οποία επεκυρώθη εν Λονδίνω και υπό του Εθνάρχου Μακαρίου, είμαι υποχρεωμένος να διατάξω ΚΑΤΑΠΑΥΣΙΝ του ΑΓΩΝΟΣ. Εκείνος ο οποίος δεν θα εδέχετο την συμφωνίαν και θα συνέχιζε τον αγώνα, θα εδίχαζε όχι μόνο τον Κυπριακόν Λαόν αλλά πιθανώς και ολόκληρο το έθνος. Έχω την συνείδησιν ήσυχον ότι έπραξα το καθήκον μου, έργο της πολιτικής ήτο να εκμεταλλευθή τους επικούς αγώνας του Κυπριακού Λαού, και αυτή τους εκμεταλλεύθη όπως ηδυνήθη ή όπως ενόμισε καλύτερον. ΝΥΝ οφείλομεν να πειθαρχήσωμεν. Συσπειρωθείτε όλοι ΗΝΩΜΕΝΟΙ πέριξ του ΕΘΝΑΡΧΟΥ ο οποίος αποτελεί σήμερον σύμβολον ενότητας και ισχύος και βοηθήσατε τούτον εις το δύσκολον έργο του".

Λίγο αργότερα ο αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α. αναγορεύονταν από τη Βουλή των Ελλήνων σε "άξιο τέκνο της Πατρίδας".

Η δυσλειτουργία του νέου κράτους οδήγησε στη δημιουργία θυλάκων σ' ολόκληρη την Κύπρο από τους Τουρκοκύπριους. Είχε παρθεί πλέον η απόφαση για διχοτόμηση από την Τουρκία. Απλά επιζητούνταν η κατάλληλη χρονική στιγμή. Αυτή ήρθε τον Ιούλιο του 1974 με το πραξικόπημα της χούντας για την ανατροπή του Μακαρίου. Στις 20 Ιουλίου 1974 αποβιβάσθηκε τουρκικός στρατός στην Κύπρο και μέχρι τις 14 Αυγούστου κατέλαβε το 37% του νησιού.

Η Τουρκία για να δικαιολογήσει την εισβολή επικαλείται το άρθρο 4, παρ. 2 της συμφωνίας της Ζυρίχης στο οποίο αναφέρεται ότι "έκαστη των τριών εγγυητριών δυνάμεων επιφυλάσσει εαυτή το δικαίωμα όπως ενεργήσει με μόνο σκοπό την επαναφορά της δια της παρούσης συνθήκης δημιουργηθείσης καταστάσεως".

Όμως αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια αυτή θα είναι σύντομη και ειρηνική και η Τουρκία θα έπρεπε να υποχωρήσει αφού επαναφέρει την κατάσταση όπως ορίζει η Συμφωνία της Ζυρίχης - πράγμα που δεν έγινε ποτέ.

Παρ' όλο που έχουν εκδοθεί περισσότερα από ογδόντα καταδικαστικά ψηφίσματα από τον Ο.Η.Ε. σε βάρος της Τουρκίας από το 1974 μέχρι σήμερα, η κατοχή της Β. Κύπρου συνεχίζεται και η διχοτόμηση παγιώνεται.

Μετά από εικοσιδύο χρόνια εξακολουθεί να υπάρχει η "πράσινη γραμμή" στη Λευκωσία που παραμένει το τελευταίο "Τείχος του Αίσχους" στον κόσμο. Όπως, επίσης, συνεχίζεται και ο διάλογος των δύο κοινοτήτων υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε. και τη συμμετοχή Ελλάδας - Τουρκίας με στόχο την εξεύρεση μιας λύσης συνύπαρξης

Στο μεταξύ οι συνέπειες της εισβολής πολλαπλασιάζονται καθημερινά: αλλοιώνεται ο δημογραφικός χαρακτήρας του νησιού αφού έχουν μεταφερθεί ήδη στη Β. Κύπρο 85.000 έποικοι από τα βάθη της Τουρκίας που με τον καιρό αποκτούν όλο και περισσότερα δικαιώματα.

Επίσης, η ιστορική ταυτότητα της Κύπρου παραποιείται. Εκκλησίες καταστρέφονται, αρχαία μνημεία ξεπουλιούνται στο εξωτερικό και ιστορικές τοποθεσίες αλλάζουν όνομα. Τρεις χιλιάδες χρόνια ελληνικού πολιτισμού εξαφανίζονται. "Η λύση της ομοσπονδίας" που προτείνει ο Ο.Η.Ε. και αποδέχεται με διαφοροποιήσεις η ηγεσία της Κύπρου συναντά ισχυρές αντιδράσεις στην Ελληνική πλευρά αλλά και απορρίπτεται εντέχνως από τον εγκάθετο της Άγκυρας, τον Ντενκτάς.

Είναι φανερή η πρόθεση της Τουρκίας να παγιώσει τη διχοτόμηση αφού η πολύχρονη αποκοπή των Τουρκοκυπρίων από την κυπριακή κοινωνία μπορεί να τους μετατρέψει σε ξεχωριστό "λαό" μέσα στην ίδια χώρα.

Αν δεν έχουμε αποκλείσει μια δυναμική - πολεμική λύση του Κυπριακού, ίσως η Ενωμένη Ευρώπη να βοηθήσει περισσότερο ουσιαστικά. Σε μια "ασύνορη" Ευρώπη - με τη συμμετοχή της Κύπρου - και με κατοχυρωμένο το δικαίωμα της ελεύθερης επικοινωνίας, οι Κύπριοι αδελφοί μας θα μπορέσουν να επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες και να συνεχίσουν την παράδοση τόσων αιώνων.